تازیه‌بارانی شیمۆن پێرێز كێن ؟!
وتار/
30/09/2016
921 جار بینراوە
شوان هه‌ورامی
تازیه‌بارانی شیمۆن پێرێز كێن ؟!
شوان هه‌ورامی
" شیمۆن پێرێز" یه‌كێكه له دامه‌زرێنه‌رانی
ده‌وڵه‌تی ئیسرائیل ، له ته‌مه‌نی 93 ساڵیدا به جه‌ڵته‌ی مێشك مرد و دوای خۆی ده‌نگوباسی
دروستكرد .
پێرێز كێیه ؟
له‌ساڵی 1923 دا له پۆله‌ندا له دایك بووه ، به‌ڵام له سییه‌كاندا
له‌گه‌ڵ خێزانه‌كه‌یدا كۆچیان كردووه بۆ فه‌له‌ستین ، یه‌كێكه له دامه‌زرێنه‌رانی
میلیشیای تیرۆریستیی " هاگانا " كه یه‌كێكه له رێكخراوه تیرۆریستیه‌كان
، كه ده‌ستیان سوور بووه به خوێنی هه‌زاران فه‌له‌ستینیی و ئاواره كردنی فه‌له‌ستینیه‌كان
له پێش راگه‌یاندنی ئیسرائیلدا ، به تایبه‌تیی ناوبراو به‌رپرسی چه‌كدار كردنی
هاگانا بووه .
له داڕێژه‌رانی نه‌خشه‌ی هێرشی سێقۆڵیی ( 1956) بووه بۆ سه‌ر
میسر .
داڤید بنگۆریۆن رایسپاردووه به سه‌رپه‌رشتیاری به‌رنامه‌ی
ئه‌تۆمیی و كووره‌ی ئه‌تۆمی دیمۆنا و به‌رهه‌مهێنانی چه‌كی ئه‌تۆمیی له ژێر چاودێریی
ئه‌ودا به ئه‌نجام گه‌یه‌نراوه .
پێرێز یه‌كه‌مین شارۆچكه‌ی جوله‌كه نشینی له‌سه‌ر زه‌ویی كه‌ناری
خۆرئاوادا درووستكردووه .
به فه‌رمانی ناوبراو فڕۆكه‌كانی هێزی ئاسمانیی ئیسرائیل بنكه‌ی
نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كانیان له شارۆچكه‌ی قانا له باشووری لوبنان بۆمباران كرد
، كه له‌و كاته‌دا ژن و منداڵ و پیرو په‌ككه‌وته‌كانی تێدا په‌نا درابوون ، كه
له ئه‌نجامدا 106 منداڵ و سڤیل كوژران و ژماره‌یه‌كی زۆریش بریندار كران .
سه‌ره‌ڕای ئه‌و تاوانانه ماوه‌یه‌ك هه‌ڵبژێردرا به جێگری
سكرتێری رێكخراوی سوشیالیستی نێوده‌وڵه‌تیی و له‌گه‌ڵ رابین و عه‌ره‌فاتیشدا به
هاوبه‌شیی خه‌ڵاتی ئاشتی "نۆبڵ "ی درایه .
تازیه‌بارانی پێرێز كێن ؟
1.خۆرئاواییه‌كان :
ئه‌وه‌ی ئاگاداری مێژووی هاوچه‌رخی جیهانی خۆرئاوا بێت ، ده‌زانێت
كه سه‌رمایه‌دارانی جوله‌كه و لۆبیه‌كانی لایه‌نگری ئیسرائیل كۆنترۆڵی ئابووریی
ئه‌و وڵاتانه‌یان كردووه ، ئاژانسه‌كانی هه‌واڵ و میدیاشیان كۆنترۆڵ كردووه ، هه‌ر
سیاسه‌تمه‌دارێك به كۆسپ بزانن له‌به‌رده‌می خواسته‌كانیاندا ، له ماوه‌یه‌كی
كورتدا ده‌توانن به گوشاری جۆراو جۆر دووری بخه‌نه‌وه له ده‌سه‌ڵات ، بۆیه زۆربه‌ی
سیاسه‌تمه‌داران و كه‌سایه‌تیه‌كانی خۆرئاوا بۆ ئه‌وه‌ی له شه‌ڕی سه‌رمایه‌دارانی
جوله‌كه خۆیان بپارێزن ، هه‌میشه خۆیان به خزمه‌تكاری پڕۆژه‌كانیان ناو ده‌به‌ن
و به‌رده‌وام له‌به‌رده‌می رێكخراوه‌كانیاندا ئه‌و وه‌فادارییه نوێ ده‌كه‌نه‌وه
و به كوردی په‌تی سه‌ری خۆیانیان له‌لا ده‌قه‌بڵێنن ، هه‌روه‌كو سوێندی ساڵانه‌ی
سه‌رۆكه ئه‌مه‌ریكیه‌كان له‌به‌رده‌می رێكخراوی " ئایپاك "دا كه رێكخراوێكی
به‌هێزی لایه‌نگری ئیســـــرائیله و رۆڵی كاریگه‌ر و یه‌كلاكه‌ره‌وه‌ی هه‌یه له
هه‌ڵبژاردنه‌كانی سه‌رۆكایه‌تی ئه‌و وڵاته‌دا . بۆیه زۆر ئاساییه به ده‌یان سه‌رۆك
و شاندی خۆرئاوایی تازیه‌بار بن بۆ پێرێز !!
2. دیكتاتۆرانی عه‌ره‌ب :
له كاتێكدا په‌رله‌مانتارانی عه‌ره‌ب له په‌رله‌مانی ئیسرائیلدا
به‌شداریی به‌خاكسپاردنی پێرێزیان بایكۆت كرد ، كه‌چی شاندی وڵاتانی عه‌ره‌بیی ( میسر
و ئه‌رده‌ن و مه‌غریب و عومان و ده‌سه‌ڵاتی فه‌له‌ستین ) به ئاشكرا به‌شدار بوون
، ئه‌مه جگه له غه‌مباریی خالید كوڕی ئه‌حمه‌دی ئالی خه‌لیفه‌ی وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی
به‌حره‌ین كه به پۆستێك له پێگه‌ی خۆی له توێته‌ردا به‌شداریی كرد و غه‌مباریی
خۆی راگه‌یاند ، كه تووڕه‌یی فه‌له‌ستینیه‌كان و جه‌ماوه‌ری عه‌ره‌بیی لێكه‌وته‌وه
، زاحی خه‌لفانی فه‌رمانده‌ی پێشووی پۆلیسی دوبه‌ی له پۆستێكی تردا به جه‌ماوه‌ری
عه‌ره‌بی راگه‌یاند كه ئێوه 22 ده‌وڵه‌تتان هه‌یه ، بۆچی به‌ڕه‌وای نازانن جوله‌كه‌ش
ده‌وڵه‌تێكیان هه‌بێت ، په‌سنێكی زۆری جوله‌كه‌ش ده‌كات و به ئامۆزای خۆیان ناویان
ده‌بات . كه ئه‌وه‌ش ناڕه‌زاییه‌كی زۆری قوربانیانی قه‌سابخانه‌كانی ئیسرائیلی به‌دوای
خۆیدا هێناوه و ده‌یان كۆمێنت له ریسواكردنی سازشكارانی عه‌ره‌بدا نوسراوه .
ئه‌وه‌ی ئاشكرایه دیكتاتۆرانی عه‌ره‌ب باشترین جۆری دۆسته‌كانی
ئیسرائیلن ، هه‌ر بۆیه ئیسرائیل و لۆبی جوله‌كه له ناوه‌نده خۆرئاواییه‌كاندا
به‌رگرییان لێ ده‌كه‌ن ، چونكه ئه‌مانه هه‌میشه كاریان بۆ پاراستنی كورسیه‌كانیانه
له ده‌ستی گه‌لانیان و بۆ ئه‌وه‌ش له ژێره‌وه هاوپه‌یمانی ئیسرائیلن ، وا خه‌ریكه
بێ شه‌رمانه به ئاشكراش ئه‌و كاره ده‌كه‌ن ، ته‌نانه‌ت بێرنارد لیڤی – به‌رهه‌مهێنه‌ری
فیلمی پێشمه‌رگه - كه جوله‌كه‌یه‌كی فه‌ره‌نسیه‌و به‌ڕاشكاویی له زانكۆی ته‌لئه‌بیب
رایده‌گه‌یه‌نێت كه دیموكراسی بۆ وڵاتانی ناوچه‌كه گونجاو نیه و ئیسرائیل هه‌وڵ
ده‌دات بۆ ئه‌وه‌ی سیستمی رابردوو به‌رده‌وام بێت ، هه‌ر بۆیه‌ش ئیسرائیلیه‌كان به
جدیی به‌شدارن له كوده‌تا پێچه‌وانه‌كان بۆ ئه‌وه‌ی به‌هاری عه‌ره‌بی سه‌رنه‌كه‌وێت
و خه‌ڵتانی خوێنی بكه‌ن ، چونكه ئیسرائیل ده‌زانێت له نێو گه‌لانی ئازاد و خاوه‌نی
چاره‌نووسدا ناژیی و له ماوه‌یه‌كی كورتدا هه‌ره‌س ده‌هێنێت ، بۆیه هاوپه‌یمانه
له‌گه‌ڵ سیستمه خێڵه‌كیی و تۆتالیتار و دیكتاتۆره‌كانی ناوچه‌كه‌دا ، هه‌ربۆیه
هه‌ر پرسه‌یه‌كی ئیسرائیل ده‌بێته پرسه‌ی ئه‌وانیش .
3. هه‌ندێ له كوردی نه‌ته‌وه‌یی و عه‌لمانیی
:
په‌یوه‌ندیی كورد و جوله‌كه مێژووییه ، چونكه هه‌زاران
جوله‌كه پێش له ده‌وڵه‌تی ئیسرائیل له كوردستاندا ژیاون و پێگه و جێگه‌ی تایبه‌تی
خۆیان هه‌بووه ، ئه‌وه په‌یوه‌ندییه‌كی كۆمه‌ڵایه‌تیی بووه‌و دوای كۆچكردنیان بۆ
فه‌له‌ستینی داگیركراو ئه‌و په‌یوه‌ندییه پچڕاوه.
به‌ڵام له‌گه‌ڵ سه‌رهه‌ڵدانی شۆڕشی ئه‌یلولدا و هه‌وڵه دیبلۆماسیه‌كانی
شۆڕش بۆ په‌یداكردنی پشتیوان بۆ شۆڕش ، عیسمه‌ت شه‌ریف وانلی بۆ ئه‌و مه‌به‌سته
په‌یوه‌ندیی به ئیسرائیلیه‌كانه‌وه كرد ، چونكه ئه‌ویش بڕوای وابوو بۆ ئه‌وه‌ی
له ده‌رگای خۆرئاواییه‌كان بدات ، له پێشدا ده‌بێ له رێگه‌ی ته‌لئه‌بیبه‌وه ئه‌و
هه‌وڵه ده‌ست پێ بكات .
ئیسرائیلیه‌كان زۆر پێویستیان به شۆڕشی كورد هه‌بوو ، بۆیه
له‌ژێر په‌رده‌ی نه‌خۆشخانه و یارمه‌تیدانی مرۆییدا ، چه‌ندین شاندی موسادیان
نارده ناوچه‌كانی ژێر ده‌سه‌ڵاتی شۆڕش ، كه سێ ئه‌ركیان هه‌بوو :
یه‌كه‌م – له رێگه‌ی كوردستانه‌وه گوێزانه‌وه‌ی چه‌ند هه‌زار
جوله‌كه‌ی ناوه‌ڕاست و باشووری عێراق بۆ ئیسرائیل به ئه‌نجام گه‌یه‌نرا .
دووه‌م – یارمه‌تیدانی شۆڕشی كورد بۆ ئه‌وه‌ی سوپای عێراق سه‌رگه‌رمی
شه‌ڕی كوردستان بكه‌ن و له هه‌ر جه‌نگێكی داهاتوودا نه‌توانێت كاریگه‌ریی هه‌بێت
له‌سه‌ر به‌ره‌ی باكوور و خۆرهه‌ڵاتی ئیسرائیل ، كه سوپای عێراق به سوپایه‌كی به‌هێز
هه‌ژمار ده‌كرا و هه‌میشه كاریگه‌ریی خۆی هه‌بووه .
سێیه‌م – بۆ ئه‌وه‌ی پاداشتی یارمه‌تیه‌كانی شای ئێران بده‌نه‌وه
، نه‌هێڵن كورد له‌گه‌ڵ به‌غدا بگه‌نه ئه‌نجام و رێكه‌وتنی 11ی ئازار سه‌رنه‌گرێت
، بۆ ئه‌وه‌ی گوشار بخه‌نه سه‌ر به‌عسی عێراق تا سازش له‌گه‌ڵ ئێراندا بكات ، كه
ئه‌وه بوو له ئازاری 1975 دا ئه‌و كاره‌ی كرد .
له‌بیرمان نه‌چێت لیژنه‌ی پایك له كۆنگرێسی ئه‌مه‌ریكیی ، كه
راپۆرتی خۆی له‌سه‌ر نسكۆی شۆڕشی ئه‌یلول پێشكه‌ش كرد رایگه‌یاند كه ( CIA ) كورده‌كانی به‌كار هێناوه بۆ ئه‌وه‌ی رژێمی عێراق ناچار بكات
كه سازش بۆ ئێرانی هاوپه‌یمانیان بكات ، واته كورد بۆ ئیسرائیلی و ئه‌مه‌ریكیه‌كان
جگه له كارتێكی ده‌سته‌به‌ركردنی ویست و به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانیان هیچی تر نه‌بووه
. به‌ڵگه‌شمان بۆ راستیی قسه‌كه‌مان ئه‌وه‌یه كه له دوای نسكۆی شــۆڕشی ئه‌یلول
ته‌نیا ناڕه‌زاییه‌كی ئیســــرائیلیی بۆ ئه‌و نه‌هامه‌تیه‌ی كورد تۆمار نه‌كراوه
. رافائیل ئیتان كه سه‌رۆكی پێشووی ئه‌ركانی سوپای ئیسرائیلی بوو ، به‌ڵام له‌و
كاته‌ی سه‌ردانی كوردستانی كرد ئه‌فسه‌رێكی پله‌به‌رز و فه‌رمانده‌ی لیوای چه‌تربازان
بوو ، باسی دیداری خۆی ده‌كات له‌گه‌ڵ مه‌لا مسته‌فای بارزانیدا و ده‌ڵێت : مه‌لا
مسته‌فا خه‌نجه‌رێكی خه‌ڵات كردم و میواندارییه‌كی باشی لێكردم ، من ده‌مزانیی كه
ناوبراو بۆچی ئه‌وه ده‌كات ، چونكه ده‌یه‌ویست ئێمه لای شای ئێران و ئه‌مه‌ریكا
تكای بۆ بكه‌ین كه یارمه‌تی زیاتری بده‌ن ، باشه ئه‌مه پرسیارێكی لۆژیكیه : ئه‌گه‌ر
ئه‌وان ئه‌م راستیه‌یان زانیووه و له پشتیوانی كورددا راستگۆ بوون – كه هه‌تاوه‌كو
ئێستا هه‌ندێ له سیاسه‌تمه‌دارانی كورد وا گومان ده‌به‌ن – بۆچی ئه‌و كاره‌یان نه‌كرد
؟ خۆ هه‌موان چاك ده‌زانین ئیسرائیل به ئه‌ندازه‌یه‌ك هه‌ژموونی به‌سه‌ر كۆنگرێس
و سیاسه‌تمه‌دارانی ئه‌مه‌ریكادا هه‌یه ده‌یانتوانی نه‌هێڵن كورد تووشی ئه‌و هه‌ره‌سه
ببێت ، بۆچی نه‌یانكرد ؟
رۆشنبیران و هه‌ندێ له سیاسه‌تمه‌دارانی كورد ئێستاشی له‌گه‌ڵدا
بێت به لێدوانی تاوانباران و خوێڕێژانی ئیسرائیلیی شاگه‌شكه ده‌بن ، كاتێ بۆ مه‌به‌سته
گڵاوه‌كانی خۆیان ده‌یانه‌وێت جارێكی تر كورد وه‌كو كارتی گوشار له دژی وڵاتانی
ناوچه‌كه به‌كار بهێننه‌وه ، به‌ڵام ئایا ئه‌خلاق و بنه‌مای بیركردنه‌وه‌و ئاكاری
مرۆڤی شۆڕشگێڕ ئه‌وه‌یه كه دڵی خۆش بكات به‌وه‌ی تاوانبارانی جه‌نگ و ره‌گه‌زپه‌رستانی
سه‌هیۆنی پشتیوانیی له دۆسیه‌كه‌ی بكه‌ن ؟!!
مه‌خابن سیاسه‌تمه‌داره فاشیله‌كانی كورد به لێدوانی كچه
وه‌زیری دادی ئیسرائیل ( ئیلیت شاگید ) شاگه‌شكه بوون ، كه ئه‌م وه‌زیره له لێدوانه‌كانیدا
به ئاشكرا رایگه‌یاند كه " پێویسته منداڵه فه‌له‌ستینیه‌كانیش بكوژن
چونكه دووژمنی داهاتوون " ، كه ئه‌مه نه‌ك هه‌ر ره‌گه‌زپه‌رستانه‌یه به‌ڵكو
زۆر تیرۆریستانه‌و دڕندانه‌یه و ته‌نانه‌ت نازیه‌كانیش لێدوانی له‌و شێوه‌یان تۆمار
نه‌كردووه . ئێمه‌ی كورد بۆ خۆمان ده‌زانین مافی چاره‌نووس مافی ره‌وای خۆمانه و
یاسا نێوده‌وڵه‌تیه‌كانیش پشتیوانیی ده‌كه‌ن ، بۆچی ئێمه به وته‌ی ناتانیاهۆی خوێنڕێژ
دڵخۆش بین كه ده‌ستی سووره به خوێنی هه‌زاران ژن و منداڵی بێ تاوانی فه‌له‌ستینیی
كه له دوا شه‌ڕی ئه‌و قه‌واره‌یه‌دا له كه‌رتی غه‌زه گه‌ڕه‌كی كورده‌كان كه
به شوجاعیه ناسراوه ، له‌گه‌ڵ خاكدا یه‌كسانی كرد ، كه ئه‌وانه نه‌وه‌ی فه‌رمانده‌ی
قاره‌مانی سوپای سه‌لاحه‌دین شوجاعه‌دینی كوردین كه مه‌زاره‌كه‌ی له‌و گه‌ڕه‌كه‌دایه
!!
هۆكاری تازیه‌باریی ئه‌م سیاسه‌تمه‌دار و رۆشنبیرانه‌ش دوو خاڵه
:
یه‌كه‌م – ئه‌مانیش هه‌روه‌كو زۆرێك له خۆرئاواییه‌كان و پێشتریش
رێبه‌رانی شۆڕشی ئه‌یلول وا گومان ده‌به‌ن ئه‌گه‌ر بیانه‌وێت كورد به مافی چاره‌نووسی
بگات ده‌بێ ئیسرائیل یارمه‌تی بدات ، بێ ئاگان له سروشتی جوله‌كه و ئیسرائیلیه‌كان
، كه هه‌موو جیهان ده‌كه‌نه قوربانی ئامانجه‌كانیان و گه‌ر دۆلارێك یارمه‌تی
كورد بده‌ن ده‌بێ له وه‌به‌رهێنانی ئه‌و دۆلاره‌دا سه‌دان دۆلار له كورد قازانج بكه‌ن
. بۆ نمونه له‌م ماوه‌یه‌دا بێرنارد لیڤیی – كه رۆژێ رۆژنامه‌نووسه و رۆژێ سیاسه‌تمه‌دار
و رۆژێكی تر فه‌یله‌سوف و رۆژێكی تر ده‌رهێنه‌ری سینه‌مایی و له راستیشدا نوێنه‌ری
موساده بۆ سه‌رنه‌كه‌وتنی هه‌وڵه دیموكراتیه‌كانی به‌هاری عه‌ره‌بی – فیلمی پێشمه‌رگه‌ی
به‌رهه‌مهێنا ، هه‌موان ده‌زانین پێشمه‌رگه له‌به‌ر شه‌ڕی داعش ناوێكی تایبه‌تی
هه‌یه ، ئه‌م كه‌سه به‌دناوه‌ی دژه به‌هاری عه‌ره‌بی بۆ سڕینه‌وه‌ی به‌دناویه‌كه‌ی
و به‌كارهێنانی ناوی كورد و پێشمه‌رگه بۆ ئه‌وه‌ی به جه‌ماوه‌ری عه‌ره‌بیی بڵێت
ئه‌مانه هاپه‌یمانی ئیسرائیلن ، دێت ئه‌م كاره ده‌كات ، كه له‌لایه‌ك كورد زیاتر
ده‌كاته دووژمنی گه‌لانی ناوچه‌كه و له لایه‌كی تریش به‌ربه‌ست و دیواری بێ
متمانه‌یی بۆ كورد دروست ده‌كات ، كه نه‌توانێت له‌گه‌ڵ گه‌لانی ناوچه‌كه‌دا به
ئاشتیانه بژی ، به‌ڵام له‌بری ئه‌مه كورد هیچ ده‌سكه‌وتێكی ده‌ست ناكه‌وێت .
دوو – هه‌ندێ له سیاسه‌تمه‌دارانی بازرگانی كورد بۆ ئه‌وه‌ی
پارێزگاریی له پێگه و كورسیی و وه‌به‌رهێنانیان بكه‌ن ، پێویستیان به پشتیوانیی
سه‌رمایه‌دارانی جوله‌كه‌یه ، كه ئه‌وه‌تا خه‌ریكه كوردستانیان له‌و پێناوه‌دا
فرۆشتووه‌ته سه‌رمایه‌دارانی خۆرئاوایی و نه‌وه‌كانی داهاتووشیان قه‌رزدار كردووه
. ئه‌مانه بۆ خۆش خزمه‌تی به ئیسرائیل له ساڵی رابردوودا ( 75% ) ی نه‌وتی ئیسرائیلیان
له كوردستانه‌وه دابین كردووه و هه‌ر به‌رمیلێكیش به 10 دۆلار كه‌متر پێیان فرۆشتوون
!!
ئه‌وانه‌ی له پشتی ئه‌م لافیته‌یه‌وه وه‌ستاون و پرسه‌یان بۆ
ئه‌و تاوانباره داناوه ، له داهاتووی نزیكدا بۆیان ده‌رده‌كه‌وێت كه ئیســرائیل
وه‌كو كارتی گوشار ئه‌وانی به‌كار هێناوه و كاتێ له‌گه‌ڵ وڵاتانی ناوچه‌كه‌دا ده‌گه‌نه
خواستی خۆیان ، هه‌روه‌كو چۆن شۆرشی ئه‌یلولیان تووشی نسكۆ كرد و دواتریش ئۆجه‌لانیان
قۆڵبه‌ست كرد و دایانه ده‌ست میتی توركیا ، بۆ جارێكی تریش بۆ هه‌ر وڵاتێكی تریشی
دووباره ده‌كه‌نه‌وه كه به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانیان دابین بكات .
نوێترین نوسینەکانی شوان هه‌ورامی
-
شوان هه‌ورامی
14/03/2021
-
شوان هه‌ورامی
27/02/2021
-
شوان هه‌ورامی
02/08/2018
-
شوان هه‌ورامی
25/07/2018
-
شوان هه‌ورامی
16/07/2018
-
شوان هه‌ورامی
23/06/2018