رامــان له‌ وێســتگه‌كانی ئه‌م قۆناغــه/‌ به‌شی چوارده و كۆتایی

وتار/ 27/11/2017 458 جار بینراوە

شوان هه‌ورامی

رامــان له‌ وێســتگه‌كانی ئه‌م قۆناغــه/‌ به‌شی چوارده و كۆتایی
شوان هه‌ورامی
به‌شی چوارده‌یه‌م و كۆتایی
كوردانی خۆرهه‌ڵات
وه‌كو پێشتریش ئاماژه‌مان پێدا ، په‌رته‌وازه‌یی گوتاری پارته‌ سیاسییه‌كانی كوردستان له‌ سه‌ره‌تای شۆڕشی گه‌لانی ئێرانه‌وه‌ ، به‌ره‌ی ناوخۆیی كوردانی خۆرهه‌ڵاتی بێهێز كرد و بووه‌ هۆكارێكی گونجاو بۆ سه‌ركوتكردنی كورد و بزووتنه‌وه‌ شۆڕشگێڕییه‌كه‌ی . له‌لایه‌ك په‌ڕگیریی بزووتنه‌وه‌ی ماركسیزم لینینیزمی خۆرهه‌ڵاتیی و له‌لایه‌كی تریش بزووتنه‌وه‌ی سۆشیال دیموكراتی خۆرئاوایی ، به‌ره‌ی جه‌نگی ساردی خۆرهه‌ڵات و خۆرئاوای هێنابووه‌ ناو خۆرهه‌ڵاتی كوردستان ، ئه‌مه‌ له‌كاتێكدا بوو كه‌ سیستمی نوێی ئێرانیش – كه‌ سیستمێكی مه‌زهه‌بی په‌ڕگیر و دژه‌ كورد و سوننه‌ بوو – ئه‌و هه‌له‌ زێڕینه‌ بقۆزێته‌وه‌و بتوانێت له‌لایه‌ك به‌ بانگه‌شه‌ی دژه‌ دینیی و له‌لایه‌كی تریش تۆمه‌تی دژه‌ گه‌ل و نیشتمان ، كاری سه‌ركوتكردنی كورد ئاسان بكات .
له‌ ساڵی 2009 دا ؛ له‌ دیمانه‌یه‌كدا له‌گه‌ڵ به‌ڕێز حسه‌ینی مه‌ده‌نیی ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسیی حیزبی دیموكراتی كوردستان و تیۆریسیه‌نی ئه‌و حیزبه‌دا به‌ ئه‌نجامم گه‌یاند ، پرسیارم لێكرد كه‌ ئێوه‌ له‌و كاته‌دا شه‌ڕتان به‌سه‌ردا سه‌پێنراو ناچار بوون خه‌باتی چه‌كداریی هه‌ڵبژێرن ، بۆچی درووشمێكی بێ مانای وه‌كو { دیموكراسیی بۆ ئێران و خودموختاریی بۆ كوردستان }تان به‌رز كرده‌وه‌ ، خۆ ئێوه‌ هه‌ر ناچار بوون بجه‌نگن و دواجاریش شاره‌كانتان چۆڵ كرد ، جا ئێوه‌ نه‌توانن خۆتان بپارێزن چۆن ئێران ده‌كه‌نه‌ وڵاتی دیموكراسیی ؟ باشتر نه‌بوو قۆناغی دووه‌می كۆماری كوردستانتان رابگه‌یاندایه‌ ؟ هیچ نه‌بێت ئه‌گه‌ر وه‌كو كۆماری كوردستانیش شكستی بخواردایه‌ ، جارێكی تر ئه‌و هیمه‌ت و ئیراده‌یه‌ی كوردی دووباره‌ ده‌هێنایه‌وه‌ جۆش و خرۆش ، هه‌روه‌كو تا ئێستاش ته‌مه‌نی 11 مانگه‌ی كۆماری كوردستان هیمه‌ت و ئیراده‌كان و مه‌شخه‌ڵه‌كان به‌رز ده‌كاته‌وه‌ ؟ له‌ وه‌ڵامدا وتی : هه‌ر زۆر راسته‌ بریا له‌و كۆبوونه‌وه‌ نیوملیۆنیانه‌ی كه‌ بۆ دكتۆر قاسملوو ساز ده‌كران ، كۆماری كوردستانمان بۆ جارێكی تر راگه‌یاندایه‌ته‌وه‌ ، خۆ ئێمه‌ له‌ جه‌نگدا شكاین و دواجار هاتینه‌ ئه‌م كه‌مپانه‌ی ئێستا ده‌یانبینیت ، به‌ڵام ئه‌وه‌ بۆ گه‌له‌كه‌مان هێزو ته‌وژمێكی تر ده‌بوو 34 .
له‌ دوای راپه‌ڕینی ئازاری 1991 و دواتر هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مان و دامه‌زراندنی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له‌ ساڵی 1992 دا ، كوردانی خۆرهه‌ڵات به‌ دوو هه‌نگاوی ژیرانه‌ هه‌ڵوێستی خۆیان تۆمار كرد ، یه‌كه‌میان كه‌ زانیان حكومه‌تی كۆماری ئیسلامیی له‌ جه‌نگی عێراق – ئێران رزگاری بووه‌و به‌ره‌و به‌هێزبوونه‌وه‌ی توانای سه‌ربازیی خۆی هه‌نگاو ده‌نێت ، شۆڕشی چه‌كدارانه‌ زیان به‌ خودی خه‌باته‌كه‌ و به‌ گه‌لی كوردیش ده‌گه‌یه‌نێت ، بۆیه‌ زیاتر جه‌ختیان له‌ خه‌باتی سیاسیی كرده‌وه‌ ، به‌بێ وازهێنان له‌ خه‌باتی چه‌كداریی ، ده‌كرێ بوترێت خه‌باتی سه‌ربازییان هه‌ڵپه‌سارد ، دووه‌میش به‌ ره‌چاوكردنی بارودۆخی ناسكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان و هه‌لومه‌رجه‌كه‌ی – كه‌ ده‌كه‌وته‌ نێو وڵاتانی ناحه‌زییه‌وه‌ - و ده‌بێت وه‌كو حكومه‌تێكی به‌رپرس له‌سه‌ر بنه‌مای پاراستنی سنووره‌كانی ره‌فتار بكات له‌گه‌ڵ دراوسێكانیدا ، ئه‌و پارتانه‌ ره‌چاوی حاڵه‌ته‌كه‌یان كرد و خه‌باتی چه‌كدارانه‌یان راگرت ، گه‌رچی به‌ ده‌یان ئه‌ندامیان تیرۆر كران ، به‌ڵام ئه‌وان سه‌رخستنی حكومه‌تی هه‌رێمیان وه‌كو سه‌رخستنی بزووتنه‌وه‌ی رزگاریخوازیی هه‌موو پارچه‌كان ده‌زانی ، بۆیه‌ ئه‌و رێگه‌یان هه‌ڵبژارد .
له‌وانه‌یه‌ ئێستا سه‌نگه‌ربه‌ندیی ناوچه‌كه‌ ، له‌ نێوان ئه‌مه‌ریكاو ئیسرائیل و سعودیه‌ و هاوپه‌یمانه‌كانیان له‌لایه‌ك و ئێرانیش – وه‌كو ئه‌وه‌ی له‌ رواڵه‌تدا ده‌رده‌كه‌وێت – له‌لایه‌كی تر ؛ هه‌لومه‌رجێكی هێنابێته‌ پێشه‌وه‌ ، كه‌ كه‌سانی وه‌كو بێرنارد هێنری لیڤی و بیرنارد كۆشنێر سه‌ردانی پارته‌كانی خۆرهه‌ڵات بكه‌ن وله‌گه‌ڵیاندا كۆببنه‌وه‌و بیانه‌وێت له‌ خۆرهه‌ڵات بیانجوڵێنن ، به‌ڵام وابزانم دۆخی دوای گرتنه‌وه‌ی كه‌ركوك زۆر وانه‌ی تێدا بوو بۆ ئه‌وانه‌ی كه‌ به‌ راوێژ و ئامۆژگارییه‌كانی ئه‌وانه‌ هه‌ڵخه‌ڵه‌تابوون !!
بۆیه‌ پێموایه‌ كوردانی ئه‌و پارچه‌یه‌ پێویسته‌ له‌م قۆناغه‌دا زیاتر گرنگیی به‌م خاڵانه‌ بده‌ن :
1. له‌م هه‌لومه‌رجه‌دا كه‌ ئێران و سوپاكه‌ی توانیویانه‌ هه‌ژموونی خۆیان به‌سه‌ر عێراق و سوریا و لوبنان و یه‌مه‌ندا بسه‌پێنن ، كارێكی ژیرانه‌ نیه‌ له‌ناوخۆی وڵاتدا چالاكیی چه‌كدارانه‌ ئه‌نجام بده‌ن ، چونكه‌ له‌ وه‌ها حاڵه‌تێكدا - به‌هۆی ناهاوسه‌نگیی هێزه‌وه‌ - زیانی گه‌وره‌ به‌ بزووتنه‌وه‌كه‌ و به‌ جه‌ماوه‌ریش ده‌گات .
2. كوردانی ئه‌و به‌شه‌ی كوردستان ؛ ده‌بێ له‌م قۆناغه‌دا چالاكیی ئابووریی و وه‌به‌رهێنان به‌ ئه‌نجام بگه‌یه‌نن ، ئه‌وه‌ش به‌ ئارامیی بارودۆخه‌كه‌ ده‌بێت . چونكه‌ سه‌رمایه‌ وه‌كو كۆتر وایه‌و له‌ شوێن و جێگه‌ی ئارامدا هێلانه‌ ده‌كات .
3. له‌م هه‌لومه‌رجه‌دا – باوه‌كو ئاسۆش تاڕاده‌یه‌ك داخراو بێت – به‌ڵام درێژه‌دان به‌ چالاكیه‌ فه‌رهه‌نگیی و كلتوورییه‌كانی كورده‌واریی ، گرنگیی خۆی ده‌بێت ، هه‌ر ئه‌وه‌ش ده‌بێته‌ ژێر خانی رووناكبیریی بۆ داهاتووی ئه‌و به‌شه‌ی كوردستان . كاتی خۆی چالاكیه‌ رۆشنبیرییه‌كانی سه‌رده‌می سه‌دام به‌ نزمیی هه‌ڵده‌سه‌نگێنران ، به‌ڵام هه‌ر ئه‌و زمانه‌ كوردییه‌ گه‌شه‌كردووه‌ بوو ، كه‌ بووه‌ بناغه‌ی میدیا و خوێندنی قۆناغه‌كانی ئێستای په‌روه‌رده‌و فێركردنی هه‌رێمی كوردستان .
4. ده‌بێ ئۆپۆزیسیۆنی كوردانی خۆرهه‌ڵات بزانن ؛ هه‌ر بێهێزبوونێكی هه‌رێمی كوردستان به‌ قازانجی به‌غدا ، له‌وانه‌یه‌ داهاتووی بوونی ئه‌وان له‌ هه‌رێمدا بخاته‌ مه‌ترسییه‌وه‌ ، هه‌روه‌كو له‌ ساڵانی دوای 2003 وه‌ رێكخراوی موجاهیدینی خه‌لق له‌ كامپی ئه‌شره‌ف و دواتریش له‌ كامپی لێبرتی كه‌وتنه‌ به‌ر هێرشی سوپای قودس و لایه‌نگرانیان له‌ عێراق ، دوور نیه‌ به‌ شێوه‌و سیناریۆی تر كوردانی خۆرهه‌ڵاتیش بكرێنه‌ ئامانج ، بۆیه‌ ده‌بێ باش دیراسه‌ی ئه‌و بابه‌ته‌ بكه‌ن .
هیواخوازم گه‌له‌كه‌مان به‌ لۆژیك و دانایی رێبه‌رانی دڵسۆزی ئه‌م قۆناغه‌ سه‌خته‌ تێپه‌ڕێنێت و شكسته‌كان بۆ سه‌ركه‌وتن بگۆڕێت .
----------------
په‌راوێزه‌كان :
34. كاسێتی ئه‌و دیمانه‌یه‌ له‌لای خۆم پارێزراوه‌و له‌ كاتی گونجاودا – به‌ یارمه‌تی خوا – بڵاوی ده‌كه‌مه‌وه‌ .

نوێترین نوسینەکانی شوان هه‌ورامی

خـێـزان

کەشوهەوا

بۆ بینینی كه‌ش و هه‌وای زیاتر كلیك بكه‌

تـه‌ندروستی

به‌م ڕێگایانه‌ به‌رگریی‌ له‌شت به‌هێز بكه‌

ئه‌م هه‌نگاوانه‌ په‌یره‌و بكه‌