رامــان له وێســتگهكانی ئهم قۆناغــه (12)
وتار/
25/11/2017
721 جار بینراوە
شوان ههورامی
رامــان له وێســتگهكانی ئهم قۆناغــه (12)
شوان ههورامی
بهشی دوازدهیهم
خۆرئاوای كوردستان
ئهوهی كه حهقیقهته { PYD } وهكو باڵی ســوریای { PKK } ههر له ســهرهتای شۆڕشی گهلانی ســوریاوه ، وهكو هاوپهیمانی
رژێمهكهی بهشار ئهسهد خۆی نیشاندا ، خۆپیشاندانی كوردانی خۆرئاوای له دژی رژێم
خهڵتانی خوێن كرد ، به یارمهتی هێزهكانی باكووری كوردستان و قهندیلی { PKK } كۆنترۆڵی خۆرئاوای كوردستانی كرد ، دواتر
سهرهڕای هاوپهیمانێتیی بهرهی دیمهشق و تاران ، كه داعش وهكو هێزێك له شام
و عێراق دهركهوت ، خۆرئاواش بۆ ئهوهی شۆڕش له سوریادا سهرنهكهوێت و خواستی
خهڵك له رووخاندنی رژێمهوه بگۆڕێت بۆ شهڕی داعش ، زۆری گوشار خسته سهر لایهنهكانی
ئۆپۆزیسیۆن بۆ ئهوهی ئاراستهی شهڕی رژێم بگۆڕن بۆ شهڕی داعش ، بهڵام ئۆپۆزیسیۆنی
ســــوریا بڕوایان وابوو ؛ ئهوهی كه بووه هۆكاری سهرههڵدانی داعش و هاوشــێوهكانی
مانهوهی بهشار ئهسهد و درێژه كێشانی شهڕ بووه له ســــوریادا ، بۆیه پێویسته
سهرهتا ئهو رژێمه بڕووخێنرێت و دوای ئهوه به ئۆتۆماتیكی دهكرێ ئهو هێزانهش
له گۆڕهپانهكه بكرێنه دهرهوه ، بۆیه ئهمهریكا به تهواویی چاوپۆشــــیی
له دڕندایهتیهكانی بهشار ئهسهد و بهزاندنی ههموو هێڵه سوورهكان كرد ، بهڵام
{ PYD } ههموو ئامادهییهكی نیشـــاندا
بۆ شهڕی داعش و هاوكاریی ویلایهته یهكگرتووهكانی ئهمهریكا .
ئهوهی جێگهی سهرسوڕمانه ؛ ئهوهیه كه ئهمهریكا
لهلایهك رایگهیاندبوو كه رژێمی بهشار ئهسهد و هاوپهیمانهكانی له سوریادا
داهاتوویان نیه ، نابێ ســوریا بكهوێته ژێر ههژموونی ئێران و هاوپهیمانهكانی
، كهچی لهلایهكی تر به قازانجی میلیشیا ئێرانیهكان و حیزبوڵڵای لوبنان بهرهكانی
جهنگی ئۆپۆزیسیۆنی سوریای بۆمباران دهكرد بهناوی شهڕی دژه تیرۆرهوه ، تهنانهت
له ههندێ جێگهدا سوپای ئازادیشی بۆمباران دهكرد كه خۆی یارمهتیی دهدان ، خۆ
حیزبوڵڵا و سوپای قودسیش له لیستی تیرۆردایه ، ئهی بۆچی یهكجار وهكو ههڵهش
بۆمباران نهكران ؟ به ههمان شێوهش ئهمهریكا زۆر باش پێكهاتهكانی ســـوریای
دیموكراتیی ههڵسهنگاندبوو ، تهنانهت برێت مهكگۆرك بۆ خۆی داوای كردبوو – بۆ
كهمكردنهوهی گوشاری توركیا – با عهرهب و پێكهاتهی تری دهرهوهی PYD ی تێكهڵ بكهن ، ئهوهش
تهنیا بۆ ئهوهی ئهو هێزه بهڵێنی دابوو جهنگی داعش بكات .
وهكو پێشتر ئاماژهمان پێدا ، خۆرئاواو ئیســرائیل له
ســوریادا دوو مهبهستیان ههبوو ، ههروهكو له سهرهتادا { رامی مهخلوف} ی
خاڵی بهشار ئهسهد رایگهیاند ؛ رووخانی ئهسهد یهكسانه به مهترسیی جدیی بۆ
سهرئاسایشی ئیســرائیل ، ئهوان ههر ههمان بۆچوونیان ههبوو له سهركهوتنی شۆڕشهكهدا
، دووهمیش ویستیان ئهگهر به كاتییش بێت تا رژێم خۆی دهگرێتهوهو دهسهڵاتی
بهسهر وڵاتدا دهسهپێنێتهوه ، دیوارێك له نێوان توركیاو سوننهی شـــامدا
دروست بكرێت بۆ ئهوهی توركیا یارمهتی شۆڕشگێڕان نهدات ، شۆڕشهكه بهوه سهرنهكهوێت
، ههر بۆیه له رۆژهكانی سهرهتای شۆڕشدا خۆرئاوای كوردستان سپێڕدرایه یهگینهكانی
پاراستنی گهل ، كه هێزی چهكداری PYD یه له خۆرئاوای كوردستان ، ئهوانیش ئهو ئهركهیان به باشترین شێوه
به ئهنجام گهیاند ، لهلایهك شۆڕشگێڕانیان سهركوت كرد و لهلایهكی تریش ئهو
دیوارهیان دروستكرد كه بۆیان دیاریی كرابوو .
ئێستا كه پایتهختی داعش كهوته دهست هێزهكانی هاوپهیمان
، زۆربهی ناوچهكانی له خۆرئاوای عێراق و خۆرههڵاتی سوریا یا كهوتوونهته دهستی
هێزهكانی ههردوو وڵات ، یا كهوتوونهته دهستی سوریای دیموكرات ، یا نزیكبوونهتهوه
له كهوتن ، بۆیه باسی پاشهڕۆژی PYD و هێزهكانی
و ئیداره فیدراڵیهكهی دهكرێت كه چییان بهسهر دێت ؟!
لێرهدا پێویسته ئاماژه به ههندێ خاڵی گرنگ بدهین ،
كه لهو چوارچێوهیهدا چارهنووسی ئهو هێزه و ئیدارهكهی دیاریی دهكرێت :
یهكهم – ههرچهنده له شهنگاڵدا هێزهكانی PKK وهكو هاوپهیمانی حهشدی شهعبی دهركهوتن
و لهگهڵ هێزهكانی پێشمهرگهی سهر به پارتی ناوچهكهیان چۆڵ نهكرد ، تهنانهت
بهشداریشیان كردووه له ئیدارهی نوێی ناوچهكهدا ، كه حكومهتی عهبادی بۆ
ناوچهكهی دیاریی كردووه ، بهڵام رێكهوتنی ههرسێ وڵاتی توركیا و ئێران و عێراق
لهسهر ئهوهیه به پێی دهستووری فیدراڵیی خاڵه سنوورییهكان بگهڕێنهوه بۆ
ژێر كۆنترۆڵی حكومهتی عێراق ، بۆیه بهلای توركیاوه زۆر گرنگه سنوورهكانی ههرێم
لهگهڵ خۆرئاوای كوردستاندا لهلایهن حكومهتی عێراقهوه كۆنترۆڵ بكرێت و بهو
پێیهش قهندیل و خۆرئاوای كوردستان – وهكو جوگرافیا – له یهكتر داببڕێت ، كه
تا ئهم ساتهش حكومهتی عێراقیی داوای كۆنترۆڵ كردنی پێشخاپوور و ئیبراهیم خهلیل
دهكات و لهسهر ئهو بابهته مشتومڕیانه .
دووهم – توركیا كه ناڕهزایی دهردهبڕیی بهرانبهر
به ناردنی چهكی قورس و زرێپۆش و هامهر بۆ خۆرئاوای كوردستان ، ویلایهته یهكگرتووهكانی
ئهمهریكا رایگهیاند كه ئهو پێداویستیانه بۆ شهڕی داعش دهنێردرێنه خۆرئاوای
كوردستان ، به تهواوبوونی جهنگهكه دهگهڕێندرێنهوه بۆ گهنجینهكانی سوپای
ئهمهریكا ، گهرچی پهیوهندییهكانی نێوان توركیا و ئهمهریكا له حاڵێكی
خراپدایه ، بهڵام ههرگیز ئهمهریكا بهرژهوهندییهكانی لهگهڵ توركیادا
ناكاته قوربانیی لهگهڵ بهرژهوهندییهكانی لهگهڵ كورددا ، چونكه بهرژهوهندیی
لهگهڵ توركیادا جیۆسیاسیی و ئابوورین و زۆر ستراتیژین ، بهڵام كورد وهكو قۆناغێكی
راگوزهر گرنگیی ههیه بۆ ئهمهریكا .
سێیهم – به پێی راپۆرتی روهیتهرز ، لهگهڵ نزیكبوونهوهی
كۆتایی داعش له ســوریادا و تێكشكانی هێزهكانی پێشمهرگه لهناوچه جێناكۆكهكان
– كه دیاره بێدهنگیی نێودهوڵهتیی بۆ ئهو كۆنترۆڵكردنهوهیه مانای خۆی ههیه
- ئهمه رژێمی بهشار ئهسهدو ئێرانیهكانی هانداوه بۆ كۆنترۆڵكردنهوهی كێڵگه
نهوتیهكانی سوریا ، بهرپرسێكی باڵای سوریی بهو ئاژانسهی راگهیاندووه كه پێویسته
كوردهكان بهزووترین كات ناوچه نهوتیهكانی ژێر كۆنترۆڵیان رادهستی هێزهكانی
حكومهتی دیمهشق بكهنهوه ، به پێچهوانهی ئهوه دهبێ چارهنووسی كهركوك
چاوهڕوان بكهن . تهنانهت سوریا رایگهیاندووه كه ئهو هێشتا شاری رهقه به
داگیركراو دهزانێت مادهم هێزهكانی حكومهتی ناوهندیی دهسهڵاتیان بهسهردا
نهسهپاندۆتهوه ، ئهمه له كاتێكدایه سوریای دیموكراتی له چهندین بهرهی
جهنگدا هاوشانی هێزهكانی حكومهتی ناوهندیی جهنگیان كردووهو ناوچهكانیان كۆنترۆڵ
كردووه ، له زۆر ناوچهش دوای دهیان قوربانی ئهو ناوچانهیان له ئۆپۆزیسیۆن كۆنترۆڵ
و رادهستی هێزهكانی رژێمیان كردووهتهوه . ئهم ههڕهشهیهی رژێم له خۆرئاوای
كوردستان له دوای رووداوهكانی ناوچه جێناكۆكهكان و ئهو حاڵهتی شكستهی ههرێمی
كوردستان دێت ، ههروهها دوای كۆنترۆڵكردنهوهی زۆر ناوچهی ستراتیژیی له سوریا
دێت ، كه خهریكه له كۆبوونهوهكانی ئاستانهشدا كێشهكه بهرهو چارهسهر ههنگاو
دهنێت ، مهرجێكی بههێزی توركیاش بۆ ههر سازشێك لهگهڵ رووسیا و ســوریادا لهوانهیه
لهسهر كۆتایی هێنان بێت بهو ئیدارهیهی باكووری سوریا 22 . فهرماندهیهكی گهورهی
سهربازیی ناسوریایی به روهیتهرز دهڵێت " ئهو پهیامه روونه بۆ چهكدارانی
سوریای دیموكراتیی و پشتیوانهكانیان له هاوپهیمانیی نێودهوڵهتیی و لهسهروویانهوه
ئهمهریكا ، كه ئهو زهویانهی كۆنترۆڵیان كردووه له داعش مافی شهرعی دهسهڵاتی
سوریایه ، چهندین جاریش ئهمه لهلایهن حكومهتی سوریاوه راگهیهنراوه
" سیاسیهكی باڵای كورد ( فهوزه یوسف ) له پهیوهندییهكی تهلهفۆنیدا
به روهیتهرزی راگهیاند " رۆژێك دهڵێن ئامادهی دیالۆگین ، دواتر كهســــێكی
تر ئهوه رهتدهكاتهوه ، یهكێكیان جهنگ رادهگهیهنێت و یهكێكی تر داوای
گفتوگۆ دهكات ، نازانین ســـــتراتیژی رژێم چیه ؟ دیالۆگه یا جهنگ ؟ "
23.
چوارهم – "جۆشوا لاندیز " ی پســپۆڕی كاروباری
ســوریا و سهرۆكی سهنتهری توێژینهوهكانی خۆرههڵاتی ناوهڕاست له زانكۆی { ئۆكلاهــۆما
} به روهیتهرز دهڵێت " زۆرێك له خهڵك دهڵێن كۆنترۆڵكردنی كێڵگه نهوتیهكان
له دانوستانی سیاسییدا گاریگهرن ، بهو مهرجهی ویلایهته یهكگرتووهكانی ئهمهریكا
لهگهڵ كوردهكاندا بمێنێتهوه ، بهبێ ئهوه كوردهكان تووشی شكستێكی كهمهرشـــكێن
دهبنهوه 24.
بهشار ئهسهد له پێشوازیی عهلی ئهكبهر ولایهتیی
راوێژكاری رێبهری ئێران بۆ كاروباری دهرهوه ، رایگهیاند كه " جهنگی
سوپای سوریا تهنیا بۆ شكستی تیرۆر نیه به تهنیا ، بهڵكو دهیهوێت پڕۆژهی تیرۆریش
بۆ دابهشكردن و بێهێزكردنی وڵاتان شكست پێ بهێنێت 25.
به پێی لێدوانی عهقید { ریان دیلۆن }ی وتهبێژی سوپای
ئهمهریكا ، لهدوای گرتنهوهی شاری رهقه ؛ داعش 87% ی زهویهكانی لهدهستداوه
، ئێستا سوپای سوریا له دواههمین پێگهكانیدا جهنگی لهگهڵدا دهكات له پارێزگای
دێرزوور ، ئهمهریكاش هێزهكانی سوریای دیموكراتی سهرپشك كردووه جهنگ بكهن یا
نه . لێرهدا رۆژنامهی واشنتۆن پۆست دهپرسێت ئێمه نازانین ئیدارهی ترامپ له
باكووری خۆرههڵاتی ســوریادا دهمێنێتهوه بۆ پاراستنی هاوپهیمانه كوردهكان ؛
یا پاشهكشه دهكات ؟ ههروهكو كوردهكانی عێراقیان لێدهكات بهرانبهر به
حكومهتی ناوهندیی ، كه كهركوكی له دهستی كوردهكان وهرگرتهوه ؟ 26
پێشتریش زۆر بهرپرسی رژێمی سوریا رایانگهیاندبوو كه
بهنیازن ههموو ئهو زهویانه له دهستیان داوه له سهرانسهری وڵاتدا بگهڕێننهوه
ژێر كۆنترۆڵی رژێم ، به ناوچه كوردییهكانیشهوه . لهم بارهوه { نیكۆلاس هیراس
}ی شرۆڤهكاری ئهمنیی ئهمهریكیی وای دهبینێت ئهگهر ویلایهته یهكگرتووهكان
بڕیاری پاشهكشه بدات لهو ناوچانهی كه كوردهكان دهســــهڵاتیان بهسهریدا
ههیه ، حاڵهتهكه كارهســــاتبار دهبێت 27 .
عهبدوڕهحمان دیمهشقی چالاك و شرۆڤهكاری سیاسیی سوریی
دهڵێت ، ئهمهریكاو كورد ماوهیهكه هاوپهیمانن ، بهڵام یهكێك له سیاسییهكان
دهڵێت ؛ ئهگهر دووژمنهكانی ئهمهریكا جارێك ئاگایان له خۆیان بێت ، ئهوا دۆستهكانی
ههزار جار پێویسته ئاگایان له خۆیان بێت ، چونكه ئهمهریكا بهخێرایی وازیان
لێدههێنێت ، ئهگهر بهرژهوهندییهك لهوهدا ببینێت . دهڵێت دهبێ بزانین ئهمهریكا
لهكاتی سهركوتكردنی كورددا له ساڵانی پێشوودا رووبهڕووی ئهسهد نهبووهوه ،
لهگهڵ ریفراندۆمی كورددا نهبوو ، دژی هێزهكانی عێراق نهبوو كاتێ كهركوكیان كۆنترۆڵ
كردهوه ، كاتێكیش رووبهڕووی تورك و رووس دهبنهوه بهجێیان دههێڵێت ، چونكه
بهرژهوهندییهكانی له بهجێهێشتنیاندا دهستهبهر دهبێت و ئهوێ چۆڵ دهكات
بۆ دهسكهوتێكی تر له ناوچهیهكی تردا 28 .
"وهلید موعهلیم " له لێدوانێكدا
لهسهر چۆڵكردنی بنكهی سهربازیی " ئهتتهنهف " له باشووری سوریادا
رایگهیاند ؛ ئهم رووداوه نیشانی دهدات كه مانهوهی ئهمهریكیهكان له سوریادا
به دڵنیاییهوه كاتیه " ، ئهو ناوچهیهش كه ئهوانی تێدایه دهكرێ به
گفتوگۆ لهسهر كارگێڕییهكی ئۆتۆنۆم ( خۆبهڕێوهبهر ) بگهینه رێكهوتنێك لهگهڵ
كوردهكاندا ، لهبارهی بوونی ئێرانیش له سوریادا رایگهیاند كه ئهوه پهیوهندیی
به حكومهتی سوریاوه ههیه نهك ئهمهریكا 29.
ههموو ئاماژهكان بۆ ئهوه دهچن له كۆبوونهوهی بهندهری
سوچی بۆ قهیرانی سوریا كه ئهمهریكاش تیایدا بهشداریی كرد ، رووداوهكان بهرهو
ئهو ههنگاوه دهچن كه بۆ رازیكردنی توركیا و رووسیا و دانانی سنوورێك بۆ بوونی
ئێران لهسوریادا ، ئهمهریكا له خۆرئاوای كوردستاندا پاشهكشه دهكات ، چونكه
هیچ بهرژهوهندییهك نایبهستێتهوه بهو شوێنهوه ، بهیاننامهكهی پۆتین و
ترامپ بۆ چارهسهری ئاشتیانهو سازشی نێوانیان زۆر ئاماژهی ماناداری تێدایه ،
به تایبهتی بۆ بهرپرسانی ههرێمی كوردستان وانهیهكی بههێز بوو كه ئهمهریكا
تهنانهت بوونی نهوت و غازیش له ههرێمدا به گرنگ نازانێت بۆ ئهوهی بهرگرییان
لێ بكات ، بۆیه ئهو نهوته كهمهی خۆرئاوا شتێك نیه لهسهر نهخشهی وزهی جیهان
تا ئهمهریكا حسابی بۆ بكات . لهم كاتهشدا ئهمهریكا رازییه بهوهی رووسیا رۆڵێكی
كاریگهر ببینێت له خۆرههڵاتی ناوهڕاستدا ، چونكه بۆ خۆی له خۆرههڵاتی ئاسیا
و ئهمهریكای لاتیندا سهرگهرمی گهڕانهوهی دهسهڵاتی خۆیهتی بۆ رزگاركردنی
ههژموونی دۆلار .
-------------
پهراوێزهكان :
22. بڕوانه راپۆرتهكهی روهیتهرز به
ناونیشانی { الأسد يضع عينيه على المناطق الكردية مهددا بصراع سوري جديد } كه رۆژی
31 ی تشرینی یهكهم 2017 لهلایهن { تۆم بیری ، ئیلین فرانسیس ، لهیلا بهسام
}هوه ئاماده كراوه .
23 . ههمان سهرچاوهی پێشوو .
24 . ههمان سهرچاوهی پێشوو .
25. پێگهی (syria.new ) سێ شهممه ( 7 / 11 / 2017 ) ، دهقی ههواڵهكهش به ناونیشانی
{ الأسد لولايتي: الحرب التي يخوضها الجيش هي ضد محاولات استثمار الإرهاب في تقسيم
الدول } بڵاو كراوهتهوه .
26. پێگهی { الخلیج أونلاین " 19 / 10
/ 2017 – واشنطن بوست : هل تتخلی أمریكا عن أكراد سوریا بعد هزیمة داعش ؟ } .
27. ههمان سهرچاوهی پێشوو .
28 . مصر العربیة ، أیمن الأمین – أكراد
ســوریا فی مأزق .. هل تكرر أمریكا ما حدث فی كركوك ؟ - 21 أكتوبر 2017.
29 . نیل نت أونلاین ، 28 سبتمبر 2017 –
المعلم یؤكد أن أمریكا سوف تنسحب من ســوریا .
نوێترین نوسینەکانی شوان ههورامی
-
شوان ههورامی
14/03/2021
-
شوان ههورامی
27/02/2021
-
شوان ههورامی
02/08/2018
-
شوان ههورامی
25/07/2018
-
شوان ههورامی
16/07/2018
-
شوان ههورامی
23/06/2018