سه‌رابی پشتیوانیی ئیســرائیل !!
وتار/
30/09/2017
646 جار بینراوە
شوان هه‌ورامی
سه‌رابی پشتیوانیی ئیســرائیل !!
شوان هه‌ورامی
ئێمه وه‌كو گه‌لی كوردی موســـــوڵمان ، فه‌رمانمان پێكراوه
كه رێز له جوله‌كه بگرین ؛ وه‌كو مــــرۆڤ و خاوه‌نی كتێبی ئاســــمانیی ده‌بێ
مافه‌كانیان بپارێزین ، پێغه‌مـــبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رموویه‌تیی
: { من قتل نفسا معاهدا لم يرح رائحة الجنة وإن ريحها ليوجد من مسيرة أربعين عاما
} 1 واته ئه‌وه‌ی كه‌سێكی به‌ڵێن پێدراوی پارێزراو بكوژێت ؛ بۆنی به‌هه‌شت ناكات
، باوه‌كو بۆنی به‌هه‌شت چل ساڵ رێ ده‌ڕوات . هه‌ر بۆیه شوێنكه‌وتووی ئاینه
ئاسمانیه‌كان به درێژایی مێژووی ده‌وڵه‌تی ئیسلامیی نه‌ك هه‌ر رێزیان لێگیراوه‌و
به ئازادیی سرووته ئاینییه‌كانیان به‌ڕێوه بردووه ، به‌ڵكو ته‌نانه‌ت پۆست و
ده‌سه‌ڵاتی راپه‌ڕاندنیشیان به‌ده‌ستهێناوه ، نمونه‌ی پێكه‌وه گرێدرانی ژیانیشیان
له‌گه‌ڵ موسوڵماناندا ئه‌وه‌نده تووندوتۆڵ بووه ، له هه‌ر شوێنێ موسوڵمانان كه‌وتبنه
به‌ر مه‌ترسیی ؛ چیتر ئه‌وانیش نه‌یانتوانیووه بژین ، بۆ نمونه له كاتێكدا موسوڵمانان
له ئه‌نده‌لوس كه‌وتنه به‌ر هێرشی دڕندانه‌ی خاچپه‌رسته‌كان ، جوله‌كه‌كانیش به
هه‌مان شێوه تووشی ئازارو ئه‌شكه‌نجه بوونه‌وه‌و له‌گه‌ڵ موسوڵماناندا كۆچیان
كرد بۆ مه‌غریب و تا ئێستاش ژماره‌یه‌كی زۆریان هه‌ر له‌و وڵاتانه‌دا ده‌ژین به
تایبه‌تی مه‌راكیش .
هاتنی جوله‌كه بۆ كوردستان به سێ شه‌پۆل بووه ، كه
سه‌رده‌مه‌كانی ئاشووریی و كلدانیی و رۆمانیی ده‌گرێته‌وه 2 ، ئه‌وان هه‌ر له‌و
كاته‌وه تا هاتنی ئاینی ئیسلام و تا دامه‌زراندنی قه‌واره‌ی ئیسرائیل له ساڵی
1948 دا وه‌كو به‌شێك له پێكهاته‌كانی كوردستان ، به‌شێوه‌یه‌كی ئازادو برایانه
له شاره‌كانی كوردستاندا ژیاون ، ته‌نانه‌ت له‌كاتی پیلانی گڵاوی ئینگلیزو رێكخراوی
زایۆنیستی جیهانیی بۆ كۆكردنه‌وه‌ی جوله‌كه‌كان له فه‌له‌ستیندا و دروستكردنی ئه‌و
قه‌واره‌یه ، ئه‌وان به زۆری حكومه‌ته نۆكه‌ره‌كانی ئینگلیز له وڵاتانی ئیســـــلامیی
ده‌ركران و ئه‌وانیش و خه‌ڵكه موســــوڵمانه‌كه‌ش به چاوی پڕ له فرمێســــكه‌وه
ئه‌وانیان به‌ڕێ كرد 3 . ساسۆن حسقێل یه‌كێكه له جوله‌كه زیره‌كه‌كان و هاوڕێی
پرۆفیسۆر {عیزه‌دین موسته‌فا ره‌سول }ه و له‌باره‌ی ژیانی خۆیان له كوردستان و
ئه‌و سته‌مه‌ی لێیان كراوه به ده‌ركردنیان بۆ ئیسرائیل بابه‌تێكی گرنگی نوسیووه‌و
له ژماره 19 ی گۆڤاری مامۆستای كورد سالی 1993 دا له لاپه‌ڕه‌كانی 30 – 36 بڵاوكراوه‌ته‌وه
، له‌و وتاره‌دا باسی فرت و فێڵی رێكخراوی زایۆنیستیی ده‌كات ، كه چۆن ئه‌وانیان
له هه‌موو سامانیان داڕنیووه ، بۆ ئه‌وه‌ی وه‌كو كۆیله قه‌واره‌ی ئیسرائیلیان پێ
دروست بكه‌ن ، واته جوله‌كه‌كانی خۆرهه‌ڵات كراونه‌ته كۆیله‌ی جوله‌كه سه‌هیۆنیست
و سه‌رمایه‌داره‌كانی خۆرئاواو تا ئێستاش جوله‌كه كورده‌كان له‌و حاڵه‌دا ده‌ژین
، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی 300 هه‌زار جوله‌كه‌ی كورد له ئیسرائیلدا ده‌ژین ، به‌ڵام له
رووی سیاسییه‌وه گاریگه‌رییان نیه‌و ده‌سه‌ڵاتی سیاسیی زیاتر به ده‌ستی جوله‌كه
خۆرئاواییه‌كانه‌وه‌یه ، بۆیه ده‌ڵێت : " به هه‌ژاری ناردنه‌وه‌یان بۆ ئیسرائیل
یه‌كێك بووه له سیاسه‌ته‌كانی به‌ریتانیا ، خوێنه‌ری خۆشه‌ویست پێویسته له‌گه‌ڵ
خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م وتاره‌دا خۆی لێكدانه‌وه بۆ ئه‌م بابه‌ته بكات و بزانێت كه
مه‌رام و نیازی جیهانخۆران و سه‌یركردنی كوردان له‌لایه‌ن ئه‌وانه‌وه چۆنه
" 4.
سه‌ركرده‌كانی كورد له شۆڕشی ئه‌یلولدا ، به خوێندنه‌وه‌ی
ئه‌و راستیه‌ی كه رێكخراوی زایۆنیستیی و سه‌ركرده‌كانی ئیسرائیل ، هه‌ژموونێكی گه‌وره‌یان
به‌سه‌ر سیاسه‌تی خۆرئاوا به گشتیی و ئه‌مه‌ریكا به تایبه‌تیدا هه‌یه ، بۆیه
هه‌ر له سه‌ره‌تاوه كه‌سێكی وه‌كو عیسمه‌ت شه‌ریف وانلی به نوێنه‌رایه‌تی مه‌لا
مسته‌فای بارزانی په‌یوه‌ندیی به ئیسرائیلیه‌كانه‌وه ده‌كات و رایه‌ڵه‌یه‌كی به‌هێزیان
له‌گه‌ڵدا داده‌مه‌زرێنێت 5 ، كه دواجار ده‌بێته هۆكاری هاتنی شانده‌كانی ئیسرائیل
بۆ كوردستان 6 و سه‌ردانی سه‌ركرده‌كانی شۆڕشیش بۆ ئیسرائیل ، كه تا ئه‌مڕۆش به‌رده‌وامه
7، ئه‌وه‌ش له پێناوی ئه‌وه‌دا بوو كه كه‌ناڵ و رایه‌ڵه‌یه‌ك بدۆزنه‌وه بۆ ئه‌وه‌ی
له رێگه‌ی ئیسرائیله‌وه بگه‌نه ناوه‌ندی بڕیار له ئه‌مه‌ریكا ، بۆ پشتیوانی له
شۆڕشی ئه‌یلول ، كه ئه‌یوب بارزانی ناوی لێناوه دیبلۆماسیه‌تی به‌رهه‌مهێنانی خه‌یاڵ
( دبلوماسیة صناعة الأوهام ) 8 ، كه دواجار كوردی گه‌یانده نسكۆی ئازاری 1975 .
كاتێ له هۆكاری ئه‌و خۆشباوه‌ڕییه‌ی كورد به ئیسرائیل
ورد ده‌بینه‌وه ، بۆمان ده‌رده‌كه‌وێت كه سه‌ركرده‌كانی ئه‌و كاته‌ی كورد نه‌یانزانیووه
له‌و سه‌ودا سیاسییه‌دا ئه‌وان وه‌كو كارت به‌كار هێنراون بۆ چه‌ند ئامانجێك :
یه‌كه‌م – له دوای گوێزانه‌وه‌ی زیاتر له 120 هه‌زار
جوله‌كه‌ی عێراقیی بۆ ئیسرائیل ، زیاتر له 3000 جوله‌كه له عێراقدا مابوونه‌وه
، شانده‌كانی موساد له كوردستان له رێگه‌ی رێكخستن و ئۆرگانه‌كانی پارتیه‌وه ،
ئه‌و جوله‌كانه‌یان له ناوه‌ڕاست و باشووری عێراقه‌وه گوێزایه‌وه كوردســــتان
و له رێگه‌ی ئێرانه‌وه هه‌موویان گوێزانه‌وه بۆ ئیسرائیل .
دووه‌م – گه‌رمكردنی جه‌نگ له‌گه‌ڵ سوپای عێراقدا ، كه یه‌كێك
بوو له به‌هێزترین سوپاكانی عه‌ره‌ب ، ئه‌مه‌ش بۆ ئه‌وه‌ی له‌كاتی هه‌ڵگیرسانی جه‌نگی
داهاتووی عه‌ره‌ب ئیسرائیلدا ئه‌م سوپایه نه‌توانێت به‌شداریی به‌ره‌ی جه‌نگه‌كه
بكات ، به‌تایبه‌تی به‌ره‌ی خۆرهه‌ڵات .
سێیه‌م – یارمه‌تیدانی شای ئێران بۆ ئه‌وه‌ی داخوازییه‌كانی
له‌سه‌ر عێراق ده‌سته‌به‌ر بكات ، ئه‌وه بوو له 6 ی ئازاری 1975 دا به رێكه‌وتنامه‌ی
جه‌زائیر ده‌ستیكه‌وت ، ئه‌ویش به‌ده‌ستهێنانی قوڵایی شه‌تولعه‌ره‌ب بوو – وه‌كو
سنووری نێوان عێراق و ئێران – كه ساڵانێكی زۆر بوو داوای ده‌كرد .
دواتریش راپۆرته‌كه‌ی { لیژنه‌ی پایك } 9 بڵاو كرایه‌وه
، كه له‌وێدا هێنری كیسنجه‌ری وه‌زیری كاروباری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مه‌ریكا روونیده‌كاته‌وه
كه یارمه‌تیدان و چه‌كداركردنی كورده‌كان هۆكارێك بووه بۆ به‌رپه‌رچدانه‌وه‌ی عێراق
بۆ هه‌ر هه‌ڵه‌شه‌كارییه‌كی نێوده‌وڵه‌تیی – واته یارمه‌تیدانی سوریا – مه‌به‌ست
ئه‌وه نه‌بووه كورد سه‌ربخه‌ن ، به‌ڵكو مه‌به‌ست خوێن له‌به‌ر رۆیشتنی عێراق
بووه . هه‌روه‌ها راپۆرته‌كه ده‌ڵێت : بێگومان پیاوه‌كانمان ( واته كورده‌كان )
كه هانماندان بۆ جه‌نگ ؛ له‌م سایه‌سه‌ته ئاگادارمان نه‌كردنه‌وه ، بێگومان ئه‌مه
پڕۆژه‌یه‌ك بوو گاڵته‌ی به هه‌موو بنه‌مایه‌كی ئه‌خلاقیی كرد . ته‌نانه‌ت له
چوارچێوه‌ی هه‌ڵنان و یارمه‌تیدانی نهێنیشدا . كیسنجه‌ر له درێژه‌ی روونكردنه‌وه‌كانیدا
بۆ لیژنه‌كه رایده‌گه‌یه‌نێت : ئێران هاوپه‌یمانمان بوو ؛ هه‌روه‌ها هێزه‌كانی عێراق
سه‌رگه‌رمی سنووری خۆرهه‌ڵات ده‌بوون ، به‌و شێوه‌یه دوور ده‌كه‌وتنه‌وه له سوریا
. كه بێگومان كورد باجێكی قورسیدا به‌هۆی ده‌ستێوه‌ردانی وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مه‌ریكاوه
10 .
له‌كاتی نسكۆی شۆڕشی ئه‌یلولدا نه‌ك هه‌ر ئیسرائیل به‌رگریی
له كورد و دۆزه ره‌واكه‌ی نه‌كردووه ، به‌ڵكو به پێچه‌وانه‌وه ئه‌وانه‌ی پشتیوانی
سه‌رسه‌ختی سیاسه‌ته‌كانی ئیسرائیل بوون ، بوونه هۆكاری هه‌ره‌س پێهێنانی ئه‌وشۆڕشه
. هێنری كیسنجه‌ر بۆ خۆی جوله‌كه‌یه‌كی سه‌هیۆنیه‌و گه‌وره‌ترین خزمه‌تی به پڕۆژه‌ی
سه‌هیونیه‌ت كردووه‌و ئه‌مه‌ریكای له قۆناغێكی هه‌ستیاردا خستۆته خزمه‌تی ئیسرائیله‌وه
، لێره‌دا پرسیاره‌كه ئه‌وه‌یه : ئه‌گه‌ر ئیســـرائیل پشتیوانی كورد بوو ، بۆچی
نه كیســــنجه‌رو نه لۆبیه به‌هێزه‌كه‌یان له ئه‌مه‌ریكاو خۆرئاوا ساده‌ترین
گوشاریان نه‌خســـته ســه‌ر حكومه‌تی ئه‌مه‌ریكا بۆ ئه‌وه‌ی كورد تووشــی ئه‌و
نســـكۆیه نه‌كات ؟
له‌دوای راپه‌ڕین و دامه‌زراندنی حكومه‌تی هه‌رێمی
كوردستانه‌وه ، هه‌مان رێچكه‌ی سیاسیی كورد ، دووباره سه‌رو سه‌ودای له‌گه‌ڵ ئیسرائیلدا
نوێ كردۆته‌وه ، ته‌نانه‌ت زۆر ئاساییه به‌لایانه‌وه وێنه‌ی ئه‌لبوومی سه‌ردانه‌كانیان
بۆ ئیسرائیل بڵاو بكه‌نه‌وه‌و له كوردستانیش یادی دامه‌زراندنی ئیسرائیل بكه‌نه‌وه
، چونكه بڕوایان وایه ئیسرائیل كاریگه‌ریی هه‌یه له‌سه‌ر سیاسه‌ته‌كانی ئه‌مه‌ریكاو
له‌و رێگه‌یه‌وه كاریان بۆ ئاسان ده‌كات و ئه‌مجاره‌یان وه‌كو شه‌سته‌كان و حه‌فتاكان
نابێت !!
به‌ڵام وه‌كو ده‌رده‌كه‌وێت ئیسرائیل ئه‌مجاره‌ش كوردی
وه‌كو كارتی گوشار به‌كار هێناوه ، چونكه به ئاشكرا پشتیوانی كردن له كورد ، دۆزی
كورد له‌كه‌دار ده‌كات و دووژمنه‌كانی یه‌كده‌خات ، دیاره ئه‌وانیش مه‌به‌ستیانه
دووژمنه‌كانیان به كورد بترسێنن ، كه بۆ ئه‌وان هیچی تێناچێت ؛ باوه‌كو كوردیش
ببێته قوربانیی ئه‌و سه‌ودا سیاسییه‌یان ، به‌ڵام مه‌خابن ناهۆشیاریی میدیا و هه‌ندێ
ده‌سته‌بژێری رۆشنبیری كورد ؛ به‌و ئاراسته‌یه كار ده‌كه‌ن كه ئیسرائیل و ناحه‌زانی
كورد ده‌یانه‌وێت . حه‌ز ده‌كه‌م لێره‌دا ئاماژه به چه‌ند خاڵێكی گرنگ بده‌م :
1. ئیســـرائیل
بۆ خۆی قه‌واره‌یه‌كی داگیركه‌ری كۆلۆنیاڵییه ، له‌سه‌ر بنه‌مای ئه‌فسانه‌ی هۆلۆكۆست
11، هۆلۆكۆستێكی راسته‌قینه‌ی بۆ گه‌لی فه‌له‌ستین دروستكردووه ، به‌هۆی كۆنترۆڵكردنی
ناوه‌نده گرنگه ئابووریی و سیاسییه‌كانی خۆرئاواوه ، توانیویه‌تی كۆنترۆڵی ناوه‌نده‌كانی
بڕیار بكات ، هه‌ر بۆیه هیچ حسابێك بۆ بڕیاره‌كانی كۆمه‌ڵگه‌ی نێوده‌وڵه‌تیی
ناكات ، ته‌نانه‌ت ئه‌و رێكه‌وتنامانه‌ش كه بۆ خۆیان داوایان كردووه‌و واژۆیان له‌سه‌ر
كردووه ، هه‌روه‌كو رێكه‌وتنامه‌ی ئۆســلۆ ، ئێستا له نێوه‌رۆكی خۆی خاڵییان كردۆته‌وه
و له داگیركردنی زه‌وی فه‌له‌ستینیه‌كاندا به‌رده‌وامن . ئایا رژێمێكی تاوانكاری
ژن و منداڵكوژو كۆلۆنیاڵی شایسته‌ی ئه‌وه‌یه كه له‌لایه‌ن گه‌لێكی سته‌م لێكراوی
وه‌كو كورده‌وه ئاڵاكه‌ی به‌رز بكرێته‌وه ؟ سته‌مكار له هه‌ر شوێنێ بێت هه‌ر
سته‌مكاره‌و چه‌ساوه‌ش له هه‌ر شوێنێ بێت ؛ هه‌ر چه‌وساوه‌یه ، ئه‌وه ناشیرین
كردنی دۆزی ره‌وای كورده كه ئاڵای تاوان به‌رز بكاته‌وه .
2.له
كاتێكدا ئیســـرائیل به‌شێكی به‌هێزی ئۆپه‌راسیۆنی گرتنی عه‌بدوڵڵا ئۆجه‌لان بوو ،
چۆن ده‌كرێت ببێته دۆستی كورد ؟ ئه‌ی هۆی چیه ئێستا خۆی به دۆستی هه‌رێم و رۆژئاوای
كوردستان ناو ده‌بات ؟ وه‌ڵامه‌كه له‌وه‌دایه كه ئیســرائیل ئێستا له هێزی
ئابووریی و سه‌ربازیی گه‌شه‌كردووی توركیا ده‌ترسێت و خۆرئاواشی لێترساندووه ، كه
ده‌سه‌ڵاتدارانی نوێ ده‌یانه‌وێت ده‌وڵه‌تی عوسمانی نوێ زیندوو بكه‌نه‌وه ، بۆیه
له‌م قۆناغه‌دا كورد وه‌كو كارتی گوشار له دژی توركیای ئه‌ردۆغان به‌كار ده‌هێنن
، كه پێموایه ئه‌گه‌ر كوده‌تای 15 ی ته‌مموزی 2016ی توركیا سه‌ركه‌وتوو بوایه ،
ئێستا ئیســرائیل به ئاشكرا دژایه‌تی كوردی ده‌كرد ، به‌ڵام ئێستا بۆ ئه‌وه‌ی
سوننه‌ی شام نه‌بنه قوڵایی ستراتیژی بۆ توركیا ، ئیسرائیل و ئه‌مه‌ریكا بۆ ئه‌م قۆناغه
كاتیه پێیان باشه كورد ببێته دیواری نێوان توركیاو شام و دوور خستنه‌وه‌ی مه‌ترسیی
داهاتوو له ئیسرائیل ، هه‌ر هه‌مان ستراتیژه كه رامی مه‌خلوفی خاڵی به‌شار ئه‌سه‌د
له سه‌ره‌تای شۆڕشی سوریادا رایگه‌یاند كه ئه‌ڵته‌رناتیڤی به‌شار ئه‌سه‌د ئه‌و ئیسلامیانه‌ن
كه ئاسایشی ئیســرائیل ده‌خه‌نه مه‌ترسییه‌وه ، بۆیه خۆرئاواو ئیســرائیل چاوپۆشییان
كرد له دڕندانه‌ترین جینۆسایده‌كان له سوریادا . جا ئه‌گه‌ر ئیسرائیلیه‌كان لێره‌و
له‌وێ رایده‌گه‌یه‌نن پشتیوانی له مافی چاره‌نووسی كورد ده‌كه‌ن ، ته‌نیا به‌كار
هێنانیه‌تی وه‌كو كارت بۆ ترساندنی توركیا و ئێران .
3. وه‌كو
پێشتریش ئاماژه‌مان پێدا ، به‌هێزترین لۆبی له ئه‌مه‌ریكاو وڵاتانی خۆرئاوادا ؛ لۆبی
جوله‌كه‌و لایه‌نگری ئیسرائیله ، به‌تایبه‌تی رێكخراوی ئایپاك12 ، جگه له‌وه‌ش
له ئێستادا ملكه‌چترین سه‌رۆكی ئه‌مه‌ریكا بۆ خواستی ئیســرائیل له كۆشكی سپیدایه
، له ئه‌ڵمانیا و فه‌ره‌نساش دڵسۆزترین لایه‌نگری ئیسرائیل له‌سه‌ر كورسی ده‌سه‌ڵاتن
، ئه‌وه‌ی جێگه‌ی سه‌رنجه بچووكترین وڵاتی خۆرئاوا ئاماده نیه پشتیوانی له مافی
چاره‌نووسی كورد بكات ، كه هه‌موویان ئه‌گه‌ر بۆ ئیسرائیل بێت ، ته‌نانه‌ت ئاماده
نین به سه‌رزاره‌كیی تاوانه‌كانیشی ئیدانه بكه‌ن ، ئایا كورد نابێ له‌مه تێبگات
؟!
4.
ماوه‌یه‌ك به‌ر له‌ریفراندۆمی هه‌رێم ؛ حكومه‌تی ئیسرائیل له رۆژی 13 ی ئه‌یلولدا
پشتیوانیی له دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی كوردی كرد ، به‌ڵام دوای ریفراندۆمه‌كه خۆی
بێده‌نگ كردووه ، یه‌كێك له وه‌زیره‌كانی حكومه‌تی ئیسرائیل كه نه‌یویستووه
ناوی بهێنرێت به ئاژانسی رۆیته‌رز-ی راگه‌یاندوه: "ناتانیاهۆ داوای لێكردوین
لێدوان نه‌ده‌ین"، به‌رپرسێكی دیكه‌ش ده‌رچونی ئه‌و بڕیاره‌ی له‌لایه‌ن سه‌رۆك
وه‌زیرانی وڵاته‌كه‌ی پشتڕاسكردوه‌ته‌وه و وتویه‌تی: "بابه‌ته‌كه زۆر هه‌ستیاره."
هه‌ر له رۆژی ریفراندۆمه‌كه‌ی هه‌رێمی كوردستاندا، ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان، سه‌رۆك
كۆماری توركیا راگه‌یاند كه هه‌ڵوێستی ناتانیاهۆ به‌رامبه‌ر كورده‌كان، زیان به
په‌یوه‌ندییه‌كانی ئه‌نقه‌ره و ته‌لئه‌بیب ده‌گه‌یه‌نێت. ئه‌ردۆغان ئاشكرایكرد كه
له‌میانی سه‌ردانه‌كه‌ی بۆ نیویۆرك و به‌شداریكردنی له كۆبونه‌وه‌كانی كۆمه‌ڵه‌ی
گشتی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتوه‌كان چاوی به سه‌ركرده جوله‌كه‌كانی ئه‌مریكا كه‌وتووه
و له‌زاری ناتانیاهۆ پێیان وتووه كه په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان ئیسرائیل و توركیا
باش نییه. له وه‌ڵامدا ئه‌رۆدغان وتویه‌تی: "ئه‌ی چۆن باش بێت؟ جگه له
ناتیانیاهۆ كه‌س پشتیوانی له‌و ریفراندۆمه‌‌ی هه‌رێمی كوردستان ناكات" 13 .
كه‌واته ئه‌وانه‌ی بۆ به‌دیی هاتنی خه‌ونی سه‌ربه‌خۆیی
، به‌دوای ئه‌و خه‌یاڵ پڵاوییه كه‌وتوون ؛ كه به به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاڵای ئیســرائیل
خه‌ونه‌كه‌یان دێته‌دیی ، هه‌مان خه‌ونی شه‌سته‌كان و حه‌فتاكان دووباره ده‌كه‌نه‌وه
، ده‌ركه‌وت ئه‌وه‌ی ئه‌وان به ئاوی حه‌یات لێی تێگه‌یشتبوون ، جگه له ریگی ڕه‌وان
( سراب ) شتێكی تر نیه ، به‌ڵام هێشتا زووه تووشی شۆكی خراپتر ببن !!
په‌راوێــزه‌كان :
1 . بڕوانه
{ صحیح البخاري ، كتاب الديات – باب إثم من قتل ذمياً بغير جرم ِ .
2 . بۆ
ورده‌كاریی ئه‌م بابه‌ته بڕوانه كتێبی { چه‌ند لاپه‌ڕه‌یه‌ك له مێژووی هه‌ڵه‌بجه
، عادل سدیق عه‌لی } سلێمانی 2011 ، به‌ڕێوه‌به‌رێتیی چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌ی سلێمانی
- ل 46 – 47 .
3 . سه‌رچاوه‌ی
پێشوو ... ل 74 .
4 . سه‌رچاوه‌ی
پێشوو ... ل 92 . خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م وتاره كه له‌م كتێبه‌شدا جارێكی تر له لاپه‌ڕه‌كانی
79 – 92 دا بڵاو كراوه‌ته‌وه ، بۆ هه‌ر خوێنه‌رێكی كورد پێویسته ، بۆ ئه‌وه‌ی
جوله‌كه كورده‌كان وه‌كو خاوه‌نی كتێب و هاونیشتمانیی خۆی بناسێت و جیایان بكاته‌وه
له تاوانبارانی رێكخراوی زایۆنیستی جیهانیی .
5 . كتێبی
{ الحركة التحرریة الكوردیة و صراع القوی الإقلیمیة و الدولیة 1958 – 1975 ، أیوب
بارزانی } بخوێنه‌وه ، چیرۆكی ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌ی به وردی باسكردووه .
6 . كتێبی
: { الموساد فی العراق و دول الجوار ؛ إنهیار الآمال الإسرائيلية و الكردية –
شلومو نكديمون } ، ترجمة : بدر العقیلی ، دار الجیل للنشر و الدراسات و الأبحاث الفلسطینیة
، الطبعة الأولی 1997 بخوێنه‌وه . هه‌روه‌ها كتێبی بیره‌وه‌رییه‌كانی رافائیل ئیتان
( مذكرات رافائیل إیتان )ترجمة : غازی السعدی ، دار الجیل للدراسات و الأبحاث
الفلسطینیة 2015 بخوێنه‌وه ، كه ناوبراو سه‌رۆكی ئه‌ركانی پێشووی سوپای ئیسرائیل
بوو ، له ساڵی 1969 دا دێته كوردستان و له‌گه‌ڵ موسته‌فا بارزانیدا كۆده‌بێته‌وه
و بارزانی داوای هاوكاریی سیاسیی و سه‌ربازیی لێده‌كات .
7 . دیمانه‌ی
دكتۆر مه‌حموود عوسمان له‌گه‌ڵ پێگه‌ی { موسوعة هذا الیوم للأخبار / أخبار العراق
} له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌نووس {فه‌لاح قوره‌یشی } له رۆژی 12 / 2 / 2017 ، به ناونیشانی
: محمـــــــود عثمان يدلي بأخطر تصريحات على الإطــــــلاق ، ويتحدث عن
"صخيل" وعلاقة الفتلاوي بالخنجر وعن توجه النجيفي الحقيقي وعدد زيارات
بارزاني الى اســـــرائيل .
8 . بڕوانه
كتێبی { الحركة التحرریة الكوردیة ... } ، ل 525 - 543 .
9 . ئۆتیس
پایك ؛ ئه‌ندامی كۆنگرێس بوو له نیۆیۆڕك له‌سه‌ر لیستی حیزبی دیموكرات ، له
كانونی دووه‌می 1976 دا راپۆرته‌كه‌ی ته‌واو كرد ، له‌به‌ر هه‌ستیار بوونی نێوه‌رۆكه‌كه‌ی
بڕیاردرا بڵاو نه‌كرێته‌وه ، به‌ڵام دزه‌ی پێكرا بۆ گۆڤاری ڤیلیچ فۆدیس ( ده‌نگی
گوند ) له مانگی شوباتی هه‌مان ساڵدا بڵاو كرایه‌وه . هه‌روه‌ها دامه‌زراوه‌ی
برتراند راسل بۆ ئاشتیی له ساڵی 1977 دا بڵاوی كرده‌وه .
10 .
الأسد و الصراع على الشرق الأوسط ، باتريك سيل ، شركة المطبوعات للتوزيع و النشر ،
الطبعة العاشرة ، لبنان 2007 ... ل 392 . هه‌روه‌ها بڕوانه كتێبی { رێكه‌وتنامه‌ی
جه‌زائیر و ره‌هه‌نده‌كانی له‌سه‌ر كێشه‌ی كورد له كوردستانی باشوور – كامه‌ران
بابان زاده } به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌ی سلێمانی 2013 ... ل 202 –
203 .
11 .
كه ده‌ڵێم ئه‌فسانه ، مه‌به‌ستم ئه‌وه نیه كه له جه‌نگی جیهانی دووه‌مدا
جوله‌كه نه‌كوژرابن ، به‌ڵام نه ژماره‌كه‌یان 6 ملیۆن كه‌سه وه‌كو سه‌هیۆنیه‌كان
بانگه‌شه‌ی بۆ ده‌كه‌ن ، نه خوێنی ئه‌وان له خوێنی مرۆڤه‌كانی تر پیرۆز تره ، بۆ
نمونه به‌س له یه‌كێتی سۆڤیه‌تی جاران 20 ملیۆن كه‌س كوژراوه ، بۆچی ته‌نیا خوێنی
جوله‌كه پیرۆزه و كه‌س باسی خوێنی مرۆڤه‌كانی تر ناكات . بۆ تێگه‌یشتنی زانستیانه‌ی
ئه‌م چه‌مكه خوێندنه‌وه‌ی كتێبی فه‌یله‌سوفی فه‌ره‌نسی رۆجێ گاروودی به‌ناوی {
الأساطیر المؤسسة للسیاسة الإسرائیلیة – الطبعة الثانیة ، یولیو 1996 ، دار عطیة
للطباعة والنشر و التوزیع ، بیروت – لبنان } به‌سووده .
12 . لیژنه‌ی
كاروباری گشتیی ئیسرائیل (American Israel Public
Affairs Committee ) به‌هێزترین رێكخراوه‌كانی گوشاره له‌سه‌ر ئه‌ندامانی كۆنگرێسی ئه‌مه‌ریكا ،
ئامانجی دابینكردنی پشتیوانیی هه‌میشه‌یی ئه‌مه‌ریكایه بۆ ئیسرائیل . له‌سه‌رده‌می
سه‌رۆك { دوایت ئایزه‌نهاوێر}دا و له ساڵی 1953 دا دامه‌زراوه ، ئه‌و كاته له
ژێر ناوی { American Zionist Committee for Public Affairs } دامه‌زراو دواتر ناوه‌كه‌ی گۆڕدرا
به‌مه‌ی ئێستا .
13 .
هه‌واڵه‌كه له پێگه‌ی وێستگه نیوزـ 26 / 9 / 2017 به ناونیشانی { ناتانیاهۆ لێدوان
له‌سه‌ر ریفراندۆمه‌كه‌ی هه‌رێم قه‌ده‌غه ده‌كات ) بخوێنه‌وه .
نوێترین نوسینەکانی شوان هه‌ورامی
-
شوان هه‌ورامی
14/03/2021
-
شوان هه‌ورامی
27/02/2021
-
شوان هه‌ورامی
02/08/2018
-
شوان هه‌ورامی
25/07/2018
-
شوان هه‌ورامی
16/07/2018
-
شوان هه‌ورامی
23/06/2018