كورد‌و رووسیا رابردوویه‌كی خراب.. جاوه‌روانی ئاینده‌یه‌كی باشی لێ ناكری..
وتار/
06/06/2017
1191 جار بینراوە
كامه‌ران بابان زاده
كورد‌و رووسیا رابردوویه‌كی خراب.. جاوه‌روانی ئاینده‌یه‌كی باشی لێ ناكری..
یه‌كه‌م.
به‌درێژایی سه‌رده‌می شه‌ڕی (رووسی – عوسمانی) كورد به‌تایبه‌ت له نیوه‌ی دووه‌می سه‌ده‌ی 19وه سه‌رۆكه كورده‌كان ئومێدیان له‌سه‌ر سوودوه‌رگرتنی ئه‌و ناكۆكیه هه‌ڵچنی به هیوای دابینكردنی دۆستایه‌تی رووسیا بۆ بزاڤی رزگاریخوازی كورد.. كه‌چی بێ ئاكام بوو.
1. یه‌زدان شێر له ساڵی 1854 به ئومێدی هاوكاری رووسه‌كان راپه‌ڕینی به‌رپاكرد.. كه‌چی رووسه‌كان ئه‌و به‌ڵینانه‌ی له سه‌رووبه‌ندی شه‌ری (قه‌رم) له‌گه‌ڵا ده‌وڵه‌تی عوسمانی به یه‌زدان شێریان دابوو, لێی په‌شیمان بوونه‌وه.. راپه‌رینی (یه‌زدان شیر)یش بووه قوربانی ئه‌و ئومێده‌ی له‌سه‌ر ناكۆكی رووس – عوسمانی هه‌ڵی چنیبوو.
2. هۆزه كورده‌كان له شه‌ڕی عوسمانی - رووسی ساڵی 1878 له خراپ مامه‌ڵه‌ی به‌رپرسه سه‌ربازیه‌كانی عوسمانی نیگه‌ران بوون, هه‌ندێكیان هه‌وڵی دۆستایه‌تی رووسیان دا, كه‌چی رووسه‌كان له جیاتی دروستكردنی پردی په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵا ئه‌و هۆزه كوردانه, له په‌یمانی (سان ستیفانو)و (به‌رلین) به‌ڵێنی ناوچه‌ی حوكمزاتی‌و قه‌واره‌ی سه‌ربه‌خۆیان به (ئه‌رمه‌ن)دا له سه‌ر خاكێك له رۆژهه‌ڵاتی ئه‌نادۆڵا كه ئه‌رمه‌ن تێدا كه‌مینه‌یه‌و كورد له زۆربه‌ی ئه‌و شارانه‌ی ئه‌رمه‌ن به پشتگیری رووس وه‌عدی قه‌واره‌ی سه‌ربه‌خۆی پێ درابوو له سه‌رووی سه‌دا 25ی دانیشتوان بووه.
3. عه‌بدوره‌زاق به‌درخان له ساڵی 1913 كۆمه‌ڵه‌یه‌كی سیاسی دروست كرد بۆ ریكلام بۆ میهره‌بانی رووس‌و چه‌ند قوتابخانه‌ی كرده‌وه به پیتی لاتینی‌و به مه‌نهه‌جی رووسی به‌و هیوایه‌ی رووس ئاوریك له كاره‌كانی بدانه‌وه‌و ببیته ده‌روازه‌یه‌ك بۆ هاوكاری رووس بۆ پشتگیری كێشه‌ی كورد, كه‌چی قوتابخانه‌كانی له ناوچه‌ی سنووی له (خوی)و (سه‌لماس) داخران‌و رووس ئاماده نه‌بوو بۆ ئه‌و دۆسته‌و بزاڤه‌كه‌ی وه‌ره‌قه‌و قه‌ڵه‌میش بنیرێ هه‌تا قوتابخانه‌كانی عه‌بدوره‌زاقی دۆسیان دانه‌خرێ.
4. كورد هیچ گرفتی له‌گه‌ڵا رووس نه‌بوو, ئه‌وه‌ی له‌شه‌ڕدابوو ده‌وڵه‌تی عوسمانی بوو, ناوچه‌ی زیندوو و بازرگانی له ده‌وڵه‌تی عوسمانی گه‌رووی (ده‌رده‌نیل)و (بسفۆر)ی نزیك ئه‌سته‌نبوڵا‌و شوێنه ستراتیژیه‌كانی رۆژاوای ئه‌نادۆڵا بوو, كه‌چی رووش له حاله‌تی لاوازی ده‌وڵه‌تی عوسمانی له كوردستانه‌وه هێرشی هێناو ئه‌وه‌ی به‌سه‌ر كورددا هات له ساڵی 1916 دوای سه‌ركه‌وتنی رووس له‌شه‌ری (ساری قامیش) ئه‌و په‌ری كاولكاری لێكه‌وتنه‌وه, شاڵاوی رووس به‌شێكی كوردستانی رۆژهه‌ڵات‌و كوردستانی باكور داگیر كرد, له كوردستانی باشوور شاڵاوی رووس گه‌یشته ره‌واندزو سووتاندی.. هه‌موو هۆزه كوردیه‌كانی كوردستانی ئێران له شكاك‌و هه‌ركی‌و مه‌نگوڕایه‌تی ئاواره‌ی گه‌رمیان بوو.
دووه‌م.
دوای شۆڕشی ئۆكتۆربه‌ری 1917 كورد ئومێدی زۆر له‌سه‌ر دروشمه‌كانی یه‌كیتی سۆڤیه‌ت هه‌لچنیبوو. بێ ئومید هاته‌ده‌رێ وه‌كو:
1- شێخ مه‌حمود سه‌ره‌ڕای باكگراونده ئایینیه‌كه‌ی ئه‌وه‌نده‌یان له بن گوێی خوێندبوو. كه لنین‌و سۆڤیه‌ت جێگه‌ی ئومێدی گه‌لانی چه‌وساوه‌و ژێر ده‌سته‌ن له ساڵی 1922 دوو نامه‌ی نارد سۆڤیه‌ت‌و به وردتر وه‌كو له ناونیشانی نامه‌كان دیاره (بۆ لنینی مه‌زن) له‌وێد ئه‌و په‌ڕی خۆشخالی خۆی نیشان دابوو به سه‌ركه‌وتنی شۆرشی ئۆكتۆبه‌رو ئه‌و ئومیده‌ی گه‌لانی ژێر ده‌ست هه‌یانه به سه‌ركردایه‌تی لنین كه‌چی نه‌ك هاوكاریان نه‌كرد به‌ڵكو وڵامی نامه‌كه‌شیان نه‌دایه‌وه.
2- ئه‌و هه‌موو پارته كومۆنیستیه له هه‌ر سێ پارچه‌كه‌ی كوردستان دروست بوو, هه‌موویان تا ئه‌وكاته سۆڤیه‌ت مه‌رحه‌بای ده‌كردن هاوسۆز نه‌بن له‌گه‌ڵا بزاڤی (بۆجوزازی ناسیونالیستی كورد = وه‌كو خۆیان ده‌یانوت), به‌لكو ده‌بوایه به‌شێك بن له بزاڤی چه‌پی ئه‌و وڵاته‌ی كوردستانیان به‌سه‌ردا دابه‌ش كراوه, بۆیه حیزبی شیوعی عێراق‌و حیزبی كومۆنیستی ئێرات (توده)و حیزبی شیوعی توركی‌و حیزبی شیوعی سووری لای ئه‌وان جێگه‌ی ئیعتراف بوون نه‌ك ئه‌و پارت‌و بزاڤه چه‌پانه‌ی دروشمی جیاخوازی‌و كوردایه‌تیان به‌رزكردۆته‌وه.
3- بۆ هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندنی كوردانی (یه‌ریڤان) و (ته‌فلیس) و (قه‌ره‌باغ) لینین له ساڵی 1926 كوردستانی سووری بۆ راگه‌یاندن وه‌كو ناوچه‌یه‌كی ئۆتۆنۆم و خوێندنی كرده كوردی‌و رۆژنامه‌ی (ریا تازه) له سایه‌تی ده‌سه‌ڵاتی سۆڤیه‌ت ده‌رده‌چوو, كه‌چی دوای ماوه‌یه‌كی كه‌م رۆژنامه‌‌و قوتابخانه داخران و كوردستانی سوور هه‌ڵوه‌شایه‌وه.
4- سوڤیه‌تیه‌كان له 1946 كومارێكی كوردستانیان له موكریان (مهاباد) كرده قوربانی گریبه‌ستی نه‌وت له‌گه‌ڵا تاران, ئه‌وه‌ی به‌سه‌ر كورد دا هات له له سێداره‌كانی قازی موحه‌مه‌د و هاوڕێكانی هه‌تا رووخانی كۆمار‌و ئه‌وه‌ی به‌سه‌ر بزاڤی سیاسی و كۆمه‌ڵایه‌تی كورد دا هات له‌و به‌شه‌ی كوردستان بۆته تراژیدیا بۆ نه‌وه‌ی دوای خۆی.
5- هیچ كات سۆڤیه‌تیه‌كان وازیان له (به‌غدا) نه‌هێناوه له‌به‌ر چاوی كاڵی كورد, ئه‌وان له رۆژێكدا فرۆكه‌و چه‌كی پێشكه‌توویا ده‌دایه حكومه‌تی عێراق بۆ لێدانی بزاڤی سیاسی كورد له 1974- 1975 كه ئێرانی دراوسییان هاوپه‌یمانی سۆڤیه‌ت نه‌بوو, ئه‌ی ئێستا ئێران و سۆڤیه‌ت هاوپه‌یمانی یه‌كترن بۆ پاراستنی به‌رژوه‌ندیه‌كانیان له ناوچه‌كه..
6- هه‌موو په‌یوه‌ندیه‌كی سۆڤیه‌ت له‌گه‌ڵا ولاتانی ناوچه‌كه له‌سه‌رده‌می شه‌ڕی سارد خه‌ته‌رو موجافه بووه بۆ ئه‌و وڵاته, یه‌مه‌ن‌و میسر‌و عێراقی پێش 1976 و هه‌ندێ له ولاتانی ئه‌مریكای لاتین له حه‌فتاكانی سه‌ده‌ی رابردوو باشترین به‌ڵگه‌یه.. باشه رۆژگارێك سۆڤیه‌ت توانانی مانه‌وه‌ی هه‌بوو له (شه‌ری سارد) ئێستا كه له ساڵی 1989وه له‌به‌رانبه‌ر هاوپه‌یمانیه‌تی ئه‌تله‌سی (ناتۆ) هه‌رسی هێناوه, ده‌بێ چی بۆ كورد پێ بكرێ.
سێیه‌م
ئێستا سه‌رده‌می تاك جه‌مسه‌ریه, ئێ خۆ هه‌وڵی زۆری دا وڵاتانی هاوپه‌یكان به‌سه‌رۆكایه‌تی ئه‌مریكا له سالی 1991 له عێراق نه‌ده‌ن له‌سه‌ر داگیركردنی كوریت, له عێراپ دراو هیچیان حیسابیان بۆ سۆڤیه‌ت نه‌كرد‌و تێپه‌ڕی..
ئه‌مه‌و چه‌ندان به‌ڵگه‌ی تر ئه‌وه‌مان پێ ده‌ڵێ: نزیك بوونه‌وه‌ی كورد له سۆڤیه‌ت له‌م ئان‌و ساته‌دا.. كه
باڵاده‌ستی ناوچه‌كه ولایه‌ته یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكاو هاوپه‌یمانه‌كانیه‌تی ..
داعش له عێراق به‌ره‌و كۆتایی ده‌چێ,, ده‌بێ له ناكۆكی چاوه‌ڕوان كراوی نێوان (به‌غدا)و (هه‌رێمی كوردستان.. سۆڤیه‌ت چی بۆ كورد بكات؟؟؟
ئه‌مه چه‌ندا پرسیاری تر ئه‌وه‌مان پێ ده‌ڵێ... رێكه‌وتن له‌گه‌ڵا سۆڤیه‌ت سه‌ركه‌وتوو نابێ به تایبه‌ت له‌سه‌ر بابه‌تێكی زۆر هه‌ستیار ئه‌ویش (وزه).. كه رۆژاواییه‌كانی به تایبه‌ت ئه‌مریكا له كوردستان‌و عێراق‌و سوریاو ناوچه‌كه قوربانی بۆ باڵاده‌ستی خۆی ده‌دا به‌سه‌ر وزه‌ی ناوچه‌كه.. نه‌ك ئه‌و قوربانی بدات‌و سۆڤیه‌ت ده‌ستكه‌وته‌كه‌ی بچنێته‌وه.
نوێترین نوسینەکانی كامه‌ران بابان زاده
-
كامه‌ران بابان زاده
16/07/2021
-
كامه‌ران بابان زاده
26/09/2020
-
كامه‌ران بابان زاده
31/03/2019
-
كامه‌ران بابان زاده
23/03/2019
-
كامه‌ران بابان زاده
10/02/2019
-
كامه‌ران بابان زاده
23/01/2019