هەڵبژاردن لەناو مۆدێلی سوڵتانیزم دا

وتار/ 12/09/2021 525 جار بینراوە

دانا مەنمی

هەڵبژاردن لەناو مۆدێلی سوڵتانیزم دا

دانا مەنمی
هەڵبژاردن یەکێکە لە هێماکانی سیستەمی دیموکراسی و ئامرازێکی گرنگە کە تێیدا هاووڵاتیان دەتوانن لە ڕێگەی دەنگدانەوە نوێنەرانی خۆیان بەشداری لە بەڕێوەبردنی وڵاتدا پێ بکەن، ئەگەر خوێندنەوەیەكی زانستیانە و واقیعبینانە بۆ سیستەمی سیاسیی لە هەرێمی کوردستان بکەین، تێدەگەین سروشتی فەرمانڕەوایی لە هەرێمی کوردستاندا پێکهاتووە لە مۆدێلی سوڵتانیزمی خێزانە سیاسییەکان کە لەپشتی حیزەبەوە بنەماڵە و خێزانەکان ڕۆڵ دەگێڕن ، ئەم جۆرە لە مۆدێلی سوڵتانیزمی خێزانە سیاسییەکان ھەر لە بنەڕەتەوە نوێنەرایەتیی ھیچ ئایدیۆلۆژیایەک و لە خەمی دروستکردنی کۆمەڵگا و مرۆڤێکی نوێدا نییە ، وەزیفەی سەرەکی هونەری بەڕێوەبردن لە کوردستان  پاراستنی سەرۆک و منداڵەکانی سەرۆک و کەسوکارو خزمە نزیک و دورەکانی سەرۆک و دواجاریش غوڵامەکانی سەرۆکە ! ئەم مۆدێلی حوکمرانیەتە لە کوردستان هەر لە بنەڕەتەوە  له‌سه‌ر بناغه‌ی خزمگه‌رایی و مه‌حسوبییه‌ت و ئینتیما بۆ خێزانە سیاسییەکان بە پێی دورو نزیکی دامەزراوە ، وەرگرتنی پلەو پۆستی سیاسیی، ئیداریی، سه‌ربازیی،هەواڵگری هەتا دەرکەوتنی کاراکتەرە سیاسییەکان و ڕۆژنامەنوسەکانیش وابەستەی ئینتیماو گوێرایەڵییە بۆ خێزانە سیاسییەکان، سروشتی ئەم مۆدێلە و بەم فۆڕمە تەقلیدییەی ئێستا توانای ڕیفۆرم كردنی ڕاستەقینەی نییە، چونكە خۆی لەسەر گەندەڵیی دروست بووە .

بۆ یەکەمین جار ئەمجۆرە لە مۆدێلی سوڵتانیزمی خێزانی لەناو پارتی دیموکراتی کوردستانەوە گوازرایەوە بۆ ناو یەکێتی و پاشانیش بۆ ناو بزوتنەوەی گۆران ، جاران ئەگەر بکەرە سیاسییەکانی پارتی حاشایان بکردایە لە بنەماڵەیبوونی حیزبەکەیان و داپۆشراو بوبێت، ئەوا ئێستا بە ئاشکراو بە شانازییەوە بانگەشەی بە بنەماڵەیبونی حیزبەکەیان دەکەن و ئەمەش سەرەتایەکی ترسناکەو ڕێگاخۆش دەکات بۆ منداڵی خێزانە سیاسییەکان کە دەست بەسەر کایەی سیاسیی و سەربازیی و ئابوری کوردستاندا بگرن ، هەموو شایەتی بینینی دیمەنی دانیشتنەکانی خولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان بووین کە سەرۆکایەتی پەرلەمان وەک فەرمانبەری دەست لەسەر سنگی خێزانە سیاسییەکان بوون ! هێچ خولێکی پەڕلەمان وەکو خولی پێنجەم وابەستەی حیزب و خێزانە سیاسییەکان نەبووە ، پارتی لەم خولەی پەرلەماندا خەونە سوڵتانییەکانی هێنایە دی و توانی پێگەی کوردستان بەرەو پوکانەوەو خلۆربونەوە و پاشەکشەی سیاسی بەرێت ، کورد لە کابینەی نۆیەم دا خاوەنی پەڕلەمانێکی بێهێز و بێ ڕۆح بوو ،تەنانەت نەیدەتوانی لە دەرەوەی خۆیدا خەریکی چاودێریکردن و وردەکاری بڕیارەکانی خۆیشی بێت .

 هەڵبژاردن یەکێکە لە خەسڵەتەکانی سیستەمی دیموکراسی و بەبێ ئازادی تاك و کۆمەڵگای مەدەنی، ئازادی فكرو نووسین، بوونی فرەیی، پاراستنی مافی كەمینەكان، دابینکردنی مافەكانی مرۆڤ و بە هاوڵاتی بوون. . . تاد…. بەدی نایەت، بەڵام هەڵبژاردن لە کۆمەڵگەیەكدا كەرامەتی شكێندرابێت، برسی كرابێت، خاوەن سیستەمێكی سیاسی و کۆمەڵایەتی و پەروەردەی تەندروست نەبێت، خزمەتگوزاریی ئاوو کارەباو سوتەمەنی نەبێت، بیمەی بێكاری نەبێت، خۆكوشتن و كۆچ و هەڵهاتن بۆ دەرەوە بووبێتە دیاردەی ڕۆژانە، لایەنی دەرونیی و کۆمەڵایەتی تێك شكێندرابێت،  وەك مێگەل مامەڵەی لەگەڵدا خەڵکدا بكرێت و وەك کاڵا لێی بڕوانرێت هیچ مانایەکی نییە و گاڵتەجاریی شەرعییەتدانە بەم خێزان و فۆڕمە تەقلیدیی و كۆنەپارێزو ستەمكارەی ئیستای بەڕێوەبردن لە کوردستان ، دەنگدان مافی تاکە و تاکیش ئازادە لە دەنگدان و دەنگنەدان ، ئەگەر بەدیوێکدا دەنگدەر ئازاد بێت لە دەنگنەدان ئەوا بە دیوەکەی تردا بەرپرسیارە لە دەنگدان ، تۆی دەنگدەر کاتێک پیادەی ئەو مافە دیموکراسییە ناکەیت و ناچیت بۆ دەنگدان ئەوە بژاردەیەکی خراپەو  دەچێتە خانەی خزمەتكردن بەو پارتە سیاسییەی کە تۆ لێی ناڕازیت ، مرۆڤی بە ئاگاو هوشیار خاوەندارییەتی دەنگی خۆی دەکات و ڕێگرە لەوەی یاری بە دەنگەکەیەوە بکرێت .

لەگەڵ نزیکبونەوەی پرۆسەی هەڵبژاردن بانگەشەی پارتە سیاسییەکان گەرمتر دەبێت و سایکۆلۆژیای هاوڵاتیان دەجوڵێندێت، حەماسییەتی سیاسی بەرز دەبێتەوە کە ئامانجیان فریودانی خەلکە تا دوای دروشمەکانیان بکەون ،لە پرۆسەی بانگەشەدا پارتە سیاسییەکان كولتووری شه‌ڕه‌جنێوی سیاسی‌و بۆڵه‌بۆڵی سیاسی و ئیرهابی فیکری زیندوو دەکەنەوە و هەموو پرەنسیپ و مۆراڵەکان ژێر پێ دەخەن و کاراکتەری جنێودەر و کەسایەتی خێڵەکی بۆ کۆکردنەوەی دەنگ دەجوڵێنن ، ئەوەی لێرەدا گرنگە ئەوەیە کە بەشداری دەنگدەر لە پرۆسەی هەڵبژاردندا بەشدارییەکی عاتیفه‌و حه‌ماسیه‌ت‌و به‌بێ فیكر نەبێت و لە دونیای شاشەی تیڤییەکانەوە سەرچاوە نەگرێت و دوور بێت لە ئایدۆلۆژیای سیاسی و کۆدەنگی دەستەجەمعی سیاسی و کۆمەڵایەتی، بەڵکو پشت ئه‌ستور بێت به‌ فیكرو زانست‌و ئارگۆمێنتی ئه‌قڵانی و توانای بینین و بیرکردنەوەتان وون نەبێت و دەنگدەرێکی ڕاشناڵ بن ،مەبەستم لە ڕاشناڵ بوون ئەوەیە کە دوور لە سۆز و دەمارگیری، دوور لە بیرو باوڕی ئاینی و خێڵەکی و بەرژەوەندی تەسکی سیاسی و حیزبایەتی بە شێوەیەکی عەقڵانی دەنگبدە بە کەسێک کە شایەنی متمانەبەخشین بێت .

نوێترین نوسینەکانی دانا مەنمی