ئیسلام چی پێشکەش بەمرۆڤایەتی کردوە ؟

وتار/ 17/03/2017 898 جار بینراوە

کەمال ئەسکەندەر

ئیسلام چی پێشکەش بەمرۆڤایەتی کردوە ؟
كه‌مال ئه‌سكه‌نده‌ر
بەشی چوارەم
دادگەری یەکێک لەبەنرخترین خەڵاتەکانی خوای باڵادەستە کەبەخشیویەتی بەگرۆی بەشەر ، یەکێک لەگرنگترین مەبادیئەکانی ئیسلامە کە لەڕێگەیەوە بەختەوەری بۆ تاک وکۆمەڵگە دەستەبەر دەبێت ، دادگەری لە قورئانی پیرۆزدا بەگرنگیەوە شەن وکەو کراوە هەروەک هاتوە  { يَا أَيُّهَآ ٱلَّذِينَ آمَنُواْ كُونُواْ قَوَّامِينَ للَّهِ شُهَدَآءَ بِٱلْقِسْطِ وَلاَ يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَىۤ أَلاَّ تَعْدِلُواْ ٱعْدِلُواْ هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَىٰ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ إِنَّ ٱللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ } کەواتە دادگەری دەبێت لەسەر بنەمای گێڕانەوەی ماف بێت بۆ خاوەنەکەی ، بەجۆرێک نزیکی و خزمایەتی و گروپێنە کاریگەریان بەسەردا نەبێت ، تەنانەت جیاوازی ئاینیش نابێت کاریگەری هەبێت ، چونکە لەم ئایەتەدا هاتوە ( ...إذا حكمتم بين الناس أن تحكموا بالعدل إن الله نعما يعظكم به إن الله كان سميعا بصيرا ) کەواتە دادگەری لەنێوان خەڵک دا بەگشتی  ئاماژەی پێکراوە ، هەر بۆیە کاتێک قازی مسوڵمانان کەیسی پێشەوا عەلی خەلیفەی مسوڵمانان و کابرای جولەکەی دێتە ژێر دەست بەبێ ڕەچاوکردنی  ئاین وپلە وپۆست بڕیار لە سەر کێشەکەیان دەدات ، چونکە باش لە مانای (اعدلوا ) تێگەیشتوە کەفەرمانی خودایە وئەرکی سەرشانیەتی ، ئەو (اقرب للتقوی) وەک ئامانجی سەرەکی خۆی سەیر دەکات .
لەم دوو ئایەتەی ئاماژەمان پێکرد فێری ئەوە دەبین :
۱. دادگەری بۆ هەموو خەڵکە چونکە خوای گەورە فەرمویەتی (.. اذا حكمتم بین الناس ان تحكم بالعدل ..) .
۲. بۆ یەکلایکردنەوە کێشەوگرفتەکان نابێت ڕەچاوی هیچ شتێک بکرێت جگە لە ئەسڵی بابەتەکە، بەڵکو قازی ودادوەر پێویستە خۆی بەدوور بگرێت لە خزمایەتی و خۆشەویستی وڕق لێ بونەوە بۆ گەیشتن بەبڕیار .
دادگەری لەمێژووی ئیسلامدا لەلایان زانایانیشەوە دەیان وسەدان کتێبی لەسەر نوسراوە بۆیە هەر کات ولەهەر شوێن دادگەری ئیسلام هەبوبێت خۆشگوزەرانی و ئاسودەیی وەک نمەی باران داباریوە ، پێچەوانەکەشی ئەنجامی پێچەوانەی لێکەوتۆتەوە وەک ئەوەی ئێستا دەیبینین .
لەکۆتاییدا بابەتەکە زۆر زیاتر لەوە هەڵدەگرێت کە لەبابەتێکدا کورت هێنانی بۆ بکرێت ،بەڵام بۆ تێگەیشتن لە دادگەری و چەسپاندنی بەسەر ئەرزی واقیع دەبێت ئەم دوو ئایەتەی لەسەرەوە هێنامانەوە بە تەواوی ڕەچاوبکرێت.

نوێترین نوسینەکانی کەمال ئەسکەندەر