کودەتای دەسەلاتی سێبەر (کودەتای سپی)

وتار/ 12/04/2019 1077 جار بینراوە

شـــێركـــۆ ســـه‌عید

کودەتای دەسەلاتی سێبەر (کودەتای سپی)

لەرۆژ هەلاتی ناوەراست  کودەتا وەك چارەسەر خۆی  دەناسێنێت تا ئەم قۆناغە ،   کودەتا و کودەتا چیەکان خۆیان وادەناسێنن کە فریاد رەسە بۆ بەدیهینانی خواستی گەل ، ئەمرۆ پارچەیەك لەم گۆی زەویە نەماوە باوەری بەکودەتا مابێت ، لە جیهانی ئیسلامی جێی داخە دیموکراسی ئامرازێکە بۆ گرتنە دەستی دەسەلات و پاشان بەمیراتگرتنی حوکمرانی بۆ بنەماڵەی فەرمان رەوا  ، بۆیە دیموکراسی بۆتە پاساوێک بۆ شاردنەوەی مەرامی دیکتاتۆریەت وچەسپاندنی حوکمی زۆرەملێی بەزەبری ئاگرو ئاسن ،

زیاتر لە سێ چارەکە سەدەیە کودەتا بۆتە دیوەزمەیەك بۆ گیانی گەلانی جیهانی ئیسلامی ، حوکمی سەربازی یەك بەدوای یەکدا هاتون هەریەکیان بەناوی چاکسازی و پاکسازی لافاوێك خوێنیان رشتوە ،
لەدوای بەهاری عەرەبی تازەترین فۆرمی کودەتا هاتۆتە ناوچەکە ، کاتێک شۆرشی مەدەنی گەلانی ناوچەکە بەشیوازیکی مەدەنی دێنە شەقامکان و دەسەلات ناچاردەکەن بە دەست لەکار کیشانەوە لەم کاتەدا دەسەلاتی سێبەر دەیەویت کودەتا بەسەر خواستی گەلدا بکات کەپێی دەوتریت کودەتای سپی ،

کودەتای دەسەلاتی سێبەر یان کودەتای سپی ئەوکودەتاییە کە هەوڵ دەدات ئاوی ناوچەوانی دەسەلات بسڕێت و هەموو گەندەڵی و نادادگەری لەخودی سەرۆکدا یان چەندکەسیکی نێو دەسەلات بچوك دەکاتەوە ، واپیشان دەدات لەبەرەی گەلە ، بەلام لەراستیدا هێشتنەوەی هەیکەلی دەسەلاتە بەهەموو ناشرینیەکانیەوە لەپیناو مانەوەی دەسەلاتی سێبەر تەنها کۆمەڵی چارەسەری کاتی بۆرازی کردنی دەنگی ناڕازی دەکات ، بکەرانی ئەم کودەتایە خۆی لە دامەزراوەی سەربازی و هەوالگری و پەیوەندیەکانی دەرەوەدا دەبینیتەوە ، زۆر جار ئەم کودەتایانە پاڵنەری هەیە لە لایەن دەزگا هەواڵگریە جیهانیەکان لەپێناو پاراستی بەرژەوەندی سیاسی سەربازی هەوالگری ئابوری ولاتە زلهیزەکان  ،

لەمیسر لە لیبیا لە جەزائیر لە سودان جەنەرالەکان هەم دەیانەوێت سەرکردەکۆنەکانیان لەسزای گەڵ رزگار کەن هەم دەیانەویت داواکاری هاولاتی کورت بکەنەوە لەچەند هەنگاویک و داواکاریەکی بچوك لەگۆرینی چەند کەسایەتیەك و چەند برگەیەکی دەستور ، پاشان هەمان پیاوانی دەسەلاتی کۆن بەبەرگیکی نوێوە دەیانەویت حوکم بگرنەوە دەست ،

ئەم فۆرمەش لە کودەتای دەسەلاتی سێبەر ،  کە خراپترین  ئاسەوار بەجیدیڵیت لەسەر شۆرشی ئاشتی خوازنەی گەلان ، لەدوو ئاراستەدا خۆی دەبینێتەوە  یان شۆرشەکە بەلاریدا دەبات و ئاراستەی داواکاریەکان دەگۆریت یاخود گەر بزانیت لەدەست دەردەچیت شۆرشەکە لەئاشتیەوە دەگۆریت بۆشۆرشیکی خویناوی و پەرت کردنی کۆمەلگاو هەلگیرسانی شەری ناوخۆیی و زیندوکردنەوەی چەندین گروپ و نەتەوەو مەزهەب و ئاینی جودا ، لەخراپترین دۆخدا پەنا دەبەن بۆ هێزی ئیقلیمی و جیهانی بۆ بەدەموە هاتنیان ،

جێی داخە لەم ناوچەیەدا تا ئێستا هۆشیاری پاش جولانەوەی شەقم دروست نەبوە بۆیە دەست تیوەردانی ناوخۆو دەرەکی گەورەترین زیان بەداواکاری هاولاتیان دەگەیەنیت ، ئەمەش دەبێتە هۆکاری جێ نەگرتنی داواکاریەکان بۆیە بەجێماوەی دەسەلات سەرلەنوی لەبەرگیکی نویدا وەك رایەلەیك دەچنەوە پێکهاتەی دەولەتی پاش کودەتاو دەبنەوە پیاوانی دەولەت و پاریزگاری لە بونی خۆیان دەکەن و خۆیان لە لێپرسینەوەی یاسایی دەرباز دەکەن ، لەبەرەنجامدا خواستی شەقام نایەتەدی ، ئەمەش لەبەر نەبونی هۆشیاری بەرێوبەردنی قۆناغی گۆرانکاری و قۆناغی پاش هێور بونەوەو ریکخستنەوەی دەسەلاتی هەڵوەشاو ،

دەسەلاتە دیکتاتۆریەکان لەماوەی حوکمیاندا هەموو چالاکیەك قەدەغەدەکەن کە باس لە ئیدارەی دەولەت و ریکخستنی دامەزراوەکانی و پیکهینانی چوارچیوەی بەرێوبەراتیەکان دەکات ، تەنانەت دانیشتگای سەربازی پۆلیس هەوالگری هەموی بە وەرگرتنی تایبەتە بۆ پیاوانی حزبی دەسەلات ، بۆیە میلەت لەم جۆرە زانست یاخود هونەرە بێ بەشن کاتێك دەولەت دەروخێت هەمووی پیکەوە هەرەس دینیت ، چونکە لە پیاوان و ئەندامانی حزبی فەرمان رەوا کەسی ترنیە ئەو ئەرکە بگریتە ئەستۆ ، هێشتنەوەشیان واتای مانەوەی گەندەڵی و گەندەڵکاران ،

هەر بۆیە کودەتا بەگشتی و ئەم جۆرەی کودەتایە کە پێی دەوتریت کودەتای سپی خراپترین جۆری گۆرانکاریەو لەجیهاندا مۆدیڵیکی زۆر کلاسیک و کۆنەو هەڵبژاردن و دیموکراسی و دەستاو دەستی ئاشتیانە بۆتە جیگرەوەی ، هەر وەك لەچارەسەری تەندروستیدا داخکردن بەئاگر کۆتا چارەسەرە ، کودەتاش بۆ گۆرانکاری دەسەلات کۆتا چارەسەرە .

نوێترین نوسینەکانی شـــێركـــۆ ســـه‌عید