بازرگانیکردن بە شوێنەوار

وتار/ 13/02/2019 1211 جار بینراوە

هوشیار جەمال

بازرگانیکردن بە شوێنەوار
هۆشیار جەمال
بۆئەوەی گەلێک بناسی پێویستە مێژوویەکەی بناسیت، هەربۆیە خوێندنەوە و شارەزابوون لە مێژوو زۆرگرنگە جاچ بە خوێندنی ئەکادیمی بێت لە بواری مێژوو یان بە خوێندەوەی کتێب بیت یاخود گەڕان بیت بە دوای شوێنەوارە مێژوویەکانی وڵاتەکەی خۆت یان وڵاتانی تر،کە هێما ونیشانەی شارستانیەتەکانی پێش خۆمانن کارێکی گرنگە کەلەلایەن پسپۆرانی بواری مێژوو وشوێنەوارناسیەوە لێکۆلینەوەی وردی لێبکرێت و دواتر لە مۆزەخانەکاندا بپارێزرێت، کەهێمان بۆ ژیان وگوزەران و داهێنانەکانی ڕابردووی مرۆڤ.

هەرێمی کوردستان وەک بەشێک لەخاکی عیراق ناوەندی شارستانی بووە لە ڕابردوودا و گەرلێکۆلینەوەی وردبکرێت چەندین شوینەواری گرنگی دۆزراوە و نەدۆزراوەیە هەیە، کەبەداخەوە لەدوای ڕاپەرینەوە بەهەزاران پارچە شوێنەوارلەلایەن کەسانی نابەرپرسەوە کەبەشێك لەوکەسانە بەرپرسیش بوونە یارمەتیدەربوونە بۆفرۆشتن وبە تاڵانبردنی شوێنەوارەمێژوویەکانی هەرێمی کوردستان.

کتێبی بازرگانی کردن بە شوێنەوار یەکێکە لەو کتێبە گرنگانەی کەلایەن(سابیرعبدللە)وە کراوە بەکوردی، ولەلایەن دەزگایی ئایدیا بۆفکرولێکۆلینەوە چاپ کراوە کەبەزمانیكی سادە ولەکتێبیکی قەبارە بچوک ولاپەرە کەمدا زۆرترین زانیاری تێدایە سەبارەت بە بازرگانی کردنی نایاسای شوێنەوارە مێژوویەکان لەسەرئاستی جیهان بەگشتی و ڕۆژهەڵاتی ناوەراست بەتایبەتی.

کێ بەرپرسە لەبازرگانی کردنی نایاسایی بە شوێنەوارە مێژوویەکانەوە؟

وەڵامی ئەم پرسیارە لە ڕابردووداهەردەم میدیای کوردی خۆی لێ لاداوەو کەمترین بابەتی لەسەرهەبووەکە ئەم کتێبە وەڵامی دەداتەوە،ڕوونی دەکاتەوە کە ولایەتەیەکگرتووەکانی ئەمریکا لەسەرئاستی جیهان پلەی یەکەمی وەرگرتوە لەبازاڕی بازرگانی کردن بەشوێنەواری وڵاتانی ترەوە.


لەساڵی (٢٠٠٣)ولەدوای ڕووخانی ڕژێمی سەدام حوسێن وە تائیستا دزینی شوێنەوارە مێژوویەکانی عێراق وەک ناوەندێکی شارستانی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەردەوامە، دیارترین پارچە شوێنەوارێک کەلەساڵی (٢٠١٥)ئاهەنگی گەیشتنی بۆخاکی ئیسرایل بۆئەنجام درا،ئەویش نوسراوێکی کۆنی عێراقە کە لەسەرپێستی ئاسک نوسراوە.

ئەم شوێنەوارە کاتێک ئەمریکاهاتە عێراق لەیەکێک لەبنکەکانی ئاسایشی ئەوکاتە بینویانەو دواتربەناوی چاک کردنەوە دەیبەنە ئەمریکا دواتردەیبەخشن بەوڵاتی ئیسرایل!.

هەرلەساڵی (٢٠٠٣)دائەمریکا زیاترلە(١٠)هەزارپارچەشوێنەواری گرنگی عێراقی بردوە بۆ مۆزەخانەکانی پەسلفانیاو نیۆرک،هەروەهابەریتانیاش وەک هاوپەیمانیکی ستراتیژی ئەمریکا لەشەری عێراق زیاتر لە (٨٠)هەزارپارچە شوێنەواریان بۆدەوڵەمەندکردنی شارستانیەتی خۆیان بردۆتەوە وڵاتەکەیان،کەبەیارمەتی مافیا ئیسرائیلەکان بردویانە وسەرجەم ئەو ئەرشیفانەی پەیوەندی بەگواستنەوەی جولەکەکانەوە بوولەسەدەی ڕابردوودالەعێراق هەموویان بردوە و تەسلیمی ئیسرائیلیان کردۆتەوە.

تەنهالەوڵاتی عێراقدازیاتر (٤٠٠)هەزارپارچە شوینەوار دزراون،و وڵاتی سوریا زیاترلە(٢٥)هەزار پارچە شوێنەواردرزاون ولەیەمەن لەدوای دروست بونی ئالۆزیە سیاسیەکان ئەمریکازیاترلە(٨)هەزار پارچە شوێنەوارکەدواتر لە ڕێگای چەندمامەڵەیەکەوە گەیشتۆتەئەوروپاوئەمریکا.

لەدوای دەرکەوتنی دەسەڵاتی تیرۆرستی داعش زۆرینەی شوێنە مێژوویەکان وێران کران وپارچە شوێنەوارە گرانبەهاکانیش فرۆشران وبەخاکی حەوت وڵاتداگەیشتنە ئەمریکا،ڕێکخراوی داعش لەم بازرگانیەدا زیاتر لە(٤٠)ملیۆن دۆلاری دەستکەوتووە،کەزۆربەی ئاسەوارەکانی لەخاکی سوریا وعێراق بەدەستهێناوە،ولەڕێگای دەوڵەتی تورکیاوە فرۆشتوویەتی.

لەجیهاندا چەندین ڕێگای جیاوازبۆبازرگانی شوێنەواربەکاردە‌هێنرێت کە گرنگترین وسەرنجڕاکشترین جۆریان لە ڕێگای نێردە وباڵوێزەکانەوە دەکرێت کەزۆرترین ڕۆڵیان هەیە لەدزین و تالان کردنی شوێنەوارە مێژوویەکاندا،بەڕێوبەری مۆزەخانەی (کلیڤالاند)ئەمریکاڕایگەیاندوەکە(٩٥)%ی ئەو پارچە شوێنەوارەیانەی دەستمان کەوتووە لەڕێگەی نێردە دیبلۆماسیەکان و باڵوێزەکانەوە بووە، چونکە جانتای نێردە دیبلۆماسیەکان و باڵوێزەکان پشکنینی بۆناکرێت.

نوێترین نوسینەکانی هوشیار جەمال