له كۆبانێوه بۆ عه‌فرین
وتار/
25/02/2018
772 جار بینراوە
محه‌مه‌د عه‌بدوڵڵا
له كۆبانێوه بۆ عه‌فرین
محه‌مه‌د عه‌بدوڵڵا
عه‌فرین ده‌روازه‌یه‌كی دیكه‌ی گۆڕینی شێوازی ململانێكانی سووریاو ناوچه‌كه‌یه، سه‌رله‌نوێ داڕشتنه‌وه‌ی ڕۆڵه‌كانه له نێوان لایه‌نه‌كاندا، دیسانه‌وه توركیا ئه‌و ڕاستیه تاڵه له به‌رده‌میدا قوتده‌بێته‌وه كه له ده‌ره‌وه‌ی هاوپه‌یمانی دژ به تیرۆره‌و دوای هێزه‌كانی هاوپه‌یمانی ئه‌و هێزی دووه‌م نییه له ناوچه‌كه‌دا، دیسان ڕێككه‌وتنی ئه‌مریكا و ڕووسیا زیاتر ده‌رده‌كه‌وێت له سه‌ر چۆنییه‌تی ڕواڵه‌ته‌كانی سووریای دوای شه‌ڕ.
توركیا نه‌چووه نێو هاوپه‌یمانی دژ به تیرۆر چونكه به‌و ڕۆڵه بچووكه ڕازینه‌بوو كه وه‌ك ده‌وڵه‌تێكی هاریكار بێت له ناو هاوپه‌یمانیه‌كه‌دا و ده‌یویست وه‌ك ئه‌مریكاو ئێران و ڕووسیا ڕۆڵی كاریگه‌ری هه‌بێت، توركیا باش ده‌زانێت دامركاندنه‌وه‌ی شه‌ڕی سووریا و جێگیربوونی بارودۆخی سووریاو عێراق، سه‌ره‌تای چ داڕمانێكه له‌ناو خاكی توركیادا و چۆن په‌كه‌كه له ناوخۆدا ته‌نگی پێهه‌ڵده‌چنێت، بۆیه هه‌میشه كاری بۆ به‌رده‌وامی كه‌شی شه‌ڕكردووه له سووریاو عێراق تا شپرزه‌یی ناوچه‌كه بۆ ئه‌و ببێته كایه‌یه‌ك بتوانێت مانۆڕی تێدا بكات.
به‌سه‌ركردایه‌تیكردنی سوننه‌كان، كه له هێزه توندڕه‌و و چه‌ند ده‌وڵه‌تێكی وه‌ك سعودیه‌و قه‌ته‌ر پێكهاتبوون، توركیا ده‌یویست خۆی وه‌ك پاڵه‌وان ده‌ربخات، كه داعش په‌ره‌یسه‌ندو به خێرایی هه‌ڵتۆقی، توركیا و ده‌وڵه‌ته سوننیه‌كان هاریكارییان ده‌كرد، موسڵ گیراو پیلانی توركیا ئه‌وه‌بوو كه هه‌ولێریش بگیرێت، ئینجا به‌ناچاری ڕێگه بدرێت سوپای توركیا وه‌ك پاڵه‌وان بێت و هه‌ولێر ڕزگاری بكات، به‌و پێیه‌ی ئه‌و كاته هه‌ولێر به‌هێزترین پێگه‌ی ئه‌مریكابوو له عێراق، ئیتر توركیا خۆی به‌سه‌ر سیاسه‌تی ئه‌مریكادا بسه‌پێنێت، به‌ڵام ئه‌مه ڕووینه‌داو سه‌رینه‌گرت، پاشان داعشی هاندا به‌ره‌و كۆبانێ بچن، داعش له‌وه زیره‌كتربوو كه نه‌زانێت له كۆبانێ تێكده‌شكێت وه‌لێ ناچاربوو له‌و شه‌ڕه به‌رده‌وام بێت و ئه‌وێ بووه سه‌ره‌تای تێكشكاندنه یه‌ك له‌دوای یه‌كه‌كانی تا ته‌واوی ناوچه‌كانی له‌ده‌ست دا. توركیا ده‌یویست به گرتنی كۆبانێ و به به‌یانوی پاراستنی سنووره‌كانی هێرشێكی به‌ربڵاو بكاته سه‌ر ناوچه كوردیه‌كان و هه‌مووی له كوردو داعش پاكبكاته‌وه‌و بیداته‌وه به به‌شار ئه‌سه‌دو خۆی وه‌ك پاڵه‌وان بسه‌پێنێت به‌سه‌ر ناوچه‌كه‌دا، به‌ڵام ئه‌میشیان هه‌ر وا ده‌رنه‌چوو، بۆیه بایدایه‌وه به‌لای عێراقداو ویستی له ڕێگه‌ی گه‌مه‌ی ڕیفراندۆمه‌وه ببێته كاره‌كته‌ری سه‌ره‌كی.
توركیا وای لێكدابۆوه كه عێراق دوای شه‌ڕی داعش لاواز ده‌بێت، ئه‌گه‌ر ڕیفراندۆم سه‌ربگرێت و هاوپه‌یمانان و عێراق به‌ناچاریی پێیڕازیبن، ئه‌وا توركیا به ته‌واوی ده‌ستیگرتووه به‌سه‌ر ئابووریه‌كه‌یدا و كردوویه‌تی به‌پارچه‌یه‌ك له جه‌سته‌ی خۆی، خۆ ئه‌گه‌ر دژیشی وه‌ستانه‌وه، ئه‌وا توركیا تاكه هێزی ئاماده‌یه تا وه‌ك پاڵه‌وان له چاوتروكانێكدا هه‌رێم داگیر بكات و بیداته‌وه به عێراق و ئه‌مریكا، به‌ڵام ئه‌مجاره‌ش به ویستی ئه‌و نه‌بوو، هه‌رچه‌نده توركیا خزمه‌تگوزارییه‌كانی خۆی خسته به‌رده‌م عێراق، به‌ڵام كه‌س لێینه‌كڕی و كێشه‌كه چاره‌سه‌ر كرا.
كه بارزانی له‌كارخراو نه‌وتی هه‌رێمی له‌ده‌ستچوو، دیسان توركیا بایدایه‌وه بۆ سووریا، عه‌فرینی كرده بیانوو تا پاڵه‌وانێتی خۆی له‌وێ بسه‌پێنێت، له‌به‌ر دوو هۆی سه‌ره‌كی ده‌بوو ڕێگه به توركیا بدرێت ئه‌و شه‌ڕه بكات، یه‌كه‌میان: توركیا ئه‌ندامی رێككه‌وتنی هێلسنكی ساڵی 1975ی ئه‌وروپایه، دووه‌میش زۆربه‌ی ده‌وڵه‌ته ئیسلامییه سوننه‌كان و سه‌رجه‌م ڕێكخراوه ئیسلامییه سوننه‌كان ئه‌ردۆغان وه‌ك خه‌لیفه سه‌یرده‌كه‌ن، بۆیه نه‌ده‌كرا پێش به شه‌ڕه‌كه بگیرێت، ڕووسیا و سووریای به‌وه ڕازیكردبوو كه له‌ماوه‌ی چه‌ند ڕۆژێكدا عه‌فرین ده‌گرێت و به قوڵایی سی كیلۆمه‌تر ناوچه سنووریه‌كه بۆ سوپای سووریا پاكده‌كاته‌وه، ئه‌مه ڕووینه‌دا، چونكه ڕووبه‌ڕووی گه‌وره‌ترین به‌رگریی بوه‌وه كه له‌دوای شه‌ڕی دووه‌می جیهانه‌وه هیچ سوپایه‌كی ناتۆ شه‌ڕی وای نه‌بینیوه، هه‌رچه‌نده پێشكه‌وتووترین چه‌ك و دڕندانه‌ترین شێوازی شه‌ڕی به‌كارهێنا، به‌ڵام بێ ئه‌نجام بوو. دوای دوو هه‌فته شه‌ڕ توركیا بۆی ده‌ركه‌وت به‌رده‌وامبوون له به‌رژه‌وه‌ندی ئه‌و نییه، بۆیه په‌نای برده به‌ر سووریا تا به قوڵی پێنج كیلۆمه‌تر ڕازیبێت له‌و ناوچه‌نه‌دا كه كه‌مێك پێشڕه‌وی كردبوو، ناوچه‌كانی دیكه‌ش ته‌نیا یه‌ك كیلۆمه‌تر، به‌ڵام سووریا ڕه‌تیكردووه. داواكاری ئه‌ردۆغان له‌ڕێگه‌ی پاپاوه له ئه‌مریكاو ڕووسیا ئه‌وه‌بوو شه‌ڕه‌كه به‌جۆرێك كۆتایی پێبهێنرێت كه توركیاو ناتۆ ئابڕوویان نه‌چێت، توركیا ده‌توانێت هێزه‌كانی بكێشێته‌وه‌و شه‌ڕ كۆتایی بێت، به‌ڵام له‌ناوخۆو ده‌ره‌وه زیانی بۆ ئابڕوی ده‌بێت، له‌وه‌ش گرنگتر ئه‌وه‌یه، ماده‌م توركیا شه‌ڕی له‌گه‌ڵ هه‌سه‌ده هه‌ڵگیرساندووه، ئه‌وا شه‌ڕه‌كه ته‌نیا له عه‌فرین نییه، بۆیه وه‌ستانی له‌وێ ده‌ستی هه‌سه‌ده واڵاده‌كات له ئه‌عزاز، هه‌موو پێشهاته سه‌ربازییه‌كانیش ئاماژه‌ن بۆئه‌وه‌ی كه هه‌سه‌ده له توانایدایه له‌ماوه‌ی چه‌ند ڕۆژێكدا هێزی توركیا له‌و ناوچه‌یه تێكبشكێنێت، ئه‌وسا توركیا نه‌ك هه‌ر ناوچه‌كه‌ی له‌ده‌ست ده‌چێت، به‌ڵكو زوربه‌ی هێزه توندڕه‌وه سوننه‌كان له‌سه‌ر زه‌وی بوونی گه‌وره‌یان نامێنێت، به‌تایبه‌ت له‌ئه‌دلیب و چه‌ند شوێنێكیتریش به ده‌ست هێزه‌كانی به‌شار ئه‌سه‌ده‌وه شپرزه‌ن. كه‌واته توركیا ئێستا به شكسته‌كه‌ی ڕازییه به‌ڵام ده‌ترسێت ئه‌عزاز له‌ده‌ستبدات. بۆیە جەند ڕۆژێکە ئاسۆی ڕێککەوتن دەرکەوتووە.
له‌دوای عه‌فرین، توركیا به‌ناچاری ڕوو له‌هه‌رێم ده‌كاته‌وه‌و زه‌مینه‌شی بۆ ڕه‌خساندووه، دوای له‌كارخستنی مه‌سعود به‌رزانی، عێراق و ئه‌مریكا له ڕێگه‌ی به‌تاڵكردنه‌وه‌ی شه‌رعیه‌تی یه‌كێتی و پارتی، ڕێگه‌یان بۆ حیزبه ناده‌سه‌ڵاتداره‌كانی هه‌رێم خۆشكرد تا به پرۆژه‌یه‌كی نوێوه ده‌سه‌ڵات بگرنه ده‌ست، به‌ڵام ئه‌و حیزبانه به‌تایبه‌تیش بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان وه‌ك هێزی دووه‌می هه‌رێم، هیچ پرۆژه‌یه‌كیان پێنه‌بوو چونكه نه‌یانتوانی خولگه‌ی ناسیونالیستی یه‌كێتی و پارتی تێپه‌ڕێنن، بۆیه توركیا له‌ئێستادا كار بۆ گێڕانه‌وه‌ی شه‌رعیه‌ت بۆ مه‌سعوود به‌رزانی ده‌كات له ڕێگه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌وه، هه‌ر پێنج حیزبه‌كه‌ش بیانه‌وێت یان نه‌یانه‌وێت ئه‌گه‌ر بچنه‌وە ناو پرۆسەی هه‌ڵبژاردنه‌وەی پەرلەمانی کوردستان بەو میکانیزمەی پێشوو، ئه‌وا كار بۆ گێڕانه‌وه‌ی مه‌سعوود به‌رزانی ده‌كه‌ن، چونكه كه‌س نییه ئه‌زموونی هه‌ڵبژاردن له‌م هه‌رێمه نه‌زانێت، ده‌نگه‌كان هه‌رچۆنێك بن ته‌نیا یه‌ك براوه هه‌یه ئه‌ویش پارتییه، له‌و ڕێگه‌یه‌شه‌وه دووباره هه‌ژموونی توركیا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌و هه‌رێم دیسانه‌وه ده‌بێته‌وه به مقاشی خه‌ونی هه‌رگیز به‌دینه‌هاتووی توركان.
نوێترین نوسینەکانی محه‌مه‌د عه‌بدوڵڵا
-
محه‌مه‌د عه‌بدوڵڵا
23/06/2020
-
محه‌مه‌د عه‌بدوڵڵا
25/02/2018
-
محه‌مه‌د عه‌بدوڵڵا
26/01/2018
-
محه‌مه‌د عه‌بدوڵڵا
20/01/2018
-
محه‌مه‌د عه‌بدوڵڵا
26/12/2017