دیسان نرخی بەنزین

وتار/ 25/04/2021 488 جار بینراوە

عیماد مه‌حمود

دیسان نرخی بەنزین

عیماد  محمود*
بەنزین، یەکێکە لەو کاڵا سەرەکیانەی کە ڕۆژانە هەمووان
بەکاری دەهێنین و پێداویستی  ڕۆژانەمانە، بێ جیاوازی.

سەرەڕای خراپی گوزەرانی خەڵک و دۆخی ژیان، بەهۆی پێنەدانی موچەو دواکەوتن و لێبڕینەوە، دابەزینی بەهای دینار بەرامبەر بەهای دۆلار. گرفت و قەیرانێکی تر بەرۆکی گرتووین،  کە ئەویش گرانبوونی نرخی بەنزینە.
گران بوونی ئەم کاڵایە ڕاستەوخۆ کاریگەری لەسەر  ژیانمان دەبێت، بەوکەسانەیش کە خاوەن ئۆتۆمۆبێل نین،
چونکە دواجار گرانبوونی کاریگەری لەسەر نرخی  گواستنەوەی کاڵاو شمەکەکان و سەرنشینەکانیش دەبێت.

کێ لە پشت گرانبوونی نرخی بەنزینەوەیە؟
  تەنها لەماوەی مانگێکدا، نرخی بەنزین بەڕێژەی  (33%) هەڵکشاوە، واتە لە(450 بۆ 650) دینار، بەرزبووەتەوە.

حکومەتی هەرێمی کوردستان، لە سەرەتای مانگی شوباتی ساڵی (2016)دا، بەتەواوەتی کشانەوەی خۆی لە پاڵپشتی نرخی گازوایل ڕاگەیاند، لە پێناو زیادکردنی داهاتی خۆی و دابینکردنی مووچە.
ئەوەی  بەرپرسارە، لەم هەڵکشانەی نرخی بەنزین، دوو لایەنی سەرەکییە:

لایەنی یەکەم: ئەو کۆمپانیازەبەلاحانەی حیزب و هەردوو ماڵباتە، کەقۆرخی بەرهەمهێنانی گازۆیلیان بەگشتی کردووە، کە کۆمپانیای( کار، قەیوان، ستێرگروپ و عێراق ئۆیڵ و فاروق گروپ)ە.
کە نرخ بەدڵی خۆیانە، نەک هاوڵاتی، بێ ڕەچاوکردنی کوالێتی وگوزەرانی خەڵک.
لایەنی دووەم: حوکمەتی هەرێمە، کەبۆ هەر تەنێک  سووتەمەنی (30) دۆلار  باجی لەسەر کۆمپانیاکان، زیاد کردووە.

هاوتەریب، هۆکار گەلێکی تر هەیە، لەوانە ئەو پاڵاوگەنایاساییانەن،  کەخاوەن ئەو سێ کۆمپانیازەبەلاحەی سەرەوەن، کەنەوتی خاو، ماددەی شەهراویان بێ کوالێتیان، پێ سپیدەکەنەوە لەڕێگەی ئەوانەوە ساغیدەکەنەوە.

چی تر ڕێخۆشکەرە، بۆ گرانبوونی بەنزین؟
پێشبینیدەکرێت، ئەم نرخە بۆ نزیک هەزار دینار هەڵکشێت، لە ئەگەری بێ دەنگبوونی هاوڵاتی وبەکاربەراندا.

هۆشیاری تاک، زۆر گرنگە لەکۆمەڵگادا، تاوەک زوو زوو ستۆپ بەم پاوانخوازی وخۆدەوڵەمەندبوونی زیاتریان  بگیرێت، جێگەی داخە،  کەئەم هۆشیارییە لای ئێمە لاوازە و تاڕادەیەک دەتوانین بڵێن، تاکی کورد، هۆشیاریمان بەشێوەیەکی گشتی نی یە.
هۆشیاری تاک و گەلی زیندوو، بەنمونە ساڵی ڕابردوو، لە ئەڵمانیا چەند سەنتێک نرخی  بەنزین گران کرا، هەمووخاوەن ئۆتۆمبێلەکان، هاتنە سەر شەقام وئۆتۆمبێلەکانیان کوژانەوە.  ژیانیان ڕاگرت، حکومەتیان ناچار بەداوای لێبوردنکرد.

کەواتە، هۆشیاری ئابوری، سیاسی، کۆمەڵایەتی تاکەکانی کۆمەڵگا کاریگەری ڕاستەوخۆی هەیە لەسەر چارەسەرکردنی کێشەو دیاردەکاندا.

*ئابوویناس

نوێترین نوسینەکانی عیماد مه‌حمود