داخوازی كردن

وتار/ 17/11/2019 1968 جار بینراوە

بارزان محه‌مه‌د ‌سوره‌

داخوازی كردن

بارزان محمدسوورە
  لەبەرپیرۆزیپەیمانی مارەییدا(عقدالزواج)وەگرنگیەكەیلەبەرئەوەیە ئاینی ئیسلام داخوازیكردنی داناوە و ئەو داخوازی كردنەش شەرتی تایبەتی خۆی هەیە كەئەویش بریتی یەلەوەیكەدەبێت پیاوەكەئافرەتەكەببینێت بەڵام نابێت بەتەنهابن وەئاینی ئیسلام یش داخوازیكردنی پیاوێك بۆ ئافرەتێك لەسەرپیاوێكی تریحەڕام كردووە تا پیاوی یەكەم وازی لێ دەهێنێت, هەروەهاڕێگای نەداوەكەبیوە ژنێك دوایمردنی پیاوەكەییەكسەر مێردبەكاتەوەهەتاكوچوارمانگ ودەڕۆژتێنەپەڕێت.
ابوهریرە(خوایلێڕازیبێ) دەلێ:پیغەمبەر(صلی اللَّه علیه وسلم)فەرمویەتی((بێوەژن مارەناكرێت هەتاكوقەسەی لەدەم وەرنەگیرێت،كچیش مارەناكرێت هەتامۆڵەتی لێ وەرنەگیرێت))وتیان:ئەی پێغەمبەریخوا(صلی اللَّە علیەوسلم)مۆڵەت وەرگرتن لەكچ چۆنە؟فەرمووی((ئەوەیەكەبێدەنگ بێت)).وەإبن عباس(خوایلێڕازیبێ)دەڵێ: پیغەمبەر(صلی اللَّه علیەوسلم)فەرموی:((بێوەژن خۆیمافی زیاترە لەسەرپەرشتیارەكەی))ئەوەوەڵامەبۆئەوكەسانەی كەئەڵێن ئیسلام مافی بەئافرەت نەداوەتاكوئیسلام نەهاتبوئافرەت بازرگانی بەژیانی دەكراو خاوەنی خۆی نەبوو,بەڵام ئیسلام موقەددەسات وپیرۆزیەكانی ئافرەتی بۆگێراوەوپاراستی ئەیئافرەتی ڕووخاوێن وپاكیزە,مادام ئیسلام ئەمەیپێدای دەسا تۆش ئازاوبوێرانەدژی ئەوكەسانەبە كەئەیانەوێت گەمەبەپایەبەرزیت بكەن وسوكت بكەن لایەنیگری دینی  خوابەوهەرئەوشایستەیبەدواكەوتنە و هەر ئەویش پارێزتان دەبێ و ڕزگارتان دەكات.
4-ڕازیبوون:-
     ژن هێنان پێویستەبەڕەزامەندیپیاوئافرەتەكەبێت وەنابێت یەكێكیان بەزۆریبدرێتەئەویتریان چونكەمارەیی نایێت بەڵام ئەگەر ڕەزامەندی پیشاندا یان بچوك بوو لەلای باوكی بە مێرد درا مارەی دێت بە مەرجێك باوكی عادل بێت لەم كارەیدا.وەهەر كاتێك پیاوەكەگەیشتەكاتی باڵخ بوون هەروەهائافرەتەكەش لەلایەنی عەقڵ دا تەواوبووئەوەپێویستەڕێگریلێیان نەكرێ‌, وە لە یەكتری  مارە بكرێن بە شێوەی شرعی.
5- شایەدەكان و وەلی ئەمری كچەكە:-
   ئاینی ئیسلام واجبی كردووەكەدەبێت دووشایەد وە وەلی ئەمری كچەكە هەبن لەكاتی پەیمان بەستنی مارەیدا وەكو پێغەمبەرمان(صلی اللەعلی وصلیم) دەفەرموێ((لانكاح الاشهودبولی وشاهدی العدل)) وە لەبەرگرنگی و گەورەی ئەم پەیمانە قورئانی پیرۆز ڕێگەی نەداوە كە بە نائاشكرا پەیمانی مارەیی ببەسترێ،وەدەبێ ئاشكرابكرێت.
6- مارەیی:-
     ئاینی ئیسلام زۆربە بەرزی دەڕوانێتە ئافرەت مارەیی بۆ داناوە ئەویش وەكوبەها (قیمەت)نییە بۆئافرەت چونكەئافرەت نافرۆشرێت و مرۆڤە،مرۆڤیش زۆر بەڕێزە لەلایەن خواوە بەهای بەهیچ پارەیەك ناژمێردرێت بەڵكومارەیی كردووە بەدیارییەك كەدەدرێتە ئەو ئافرەتە بۆ ڕێزلێگرتنی وە بۆئاسان كردنی ئەم مارەییە وە تاوەكو ژن خواستن بەئاسانی بكرێت پێغەمبەرمان (دروودیخوایلەسەربێت) مارەیی زۆر كەم كردووە وەكودەفەرموێت((ئەگەرئەنگوستیلەیەكی ئاسنیش بێ هەردەبێ)) هەروەها دەفەرموێت((باشترین ئافرەت ئەوەیە كە مارەی كەم بێ)).
كاتێك سهل كوری سعدی ساعدی(خوای لێڕازیبێ)ویستی ژن مارەبكات هیچی نەبووتاكە ئەنگوستیلەیەكی ئاسنیش بۆدواجارچووەخزمەت پێغەمبەرئەویش پێ یفەرموو((چەندەقورئانت لەبەرە))ئەویش وتی ئەوسورەتەوئەوسورەتەكۆمەڵەسورەتێكی هەڵداپێغەمبەریش فەرمووی:((لەبەردەیان خوێنیت))وتی:بەڵێ:فەرمووی:((بڕۆئەوەلێم مارەكردیت بەوئەندازەقورئانەیلەبەرتە)).

نوێترین نوسینەکانی بارزان محه‌مه‌د ‌سوره‌