ڤاکسین هیوایەک بۆ ئابوری جیهان

وتار/ 17/11/2020 548 جار بینراوە

سه‌ركۆ یونس

ڤاکسین هیوایەک بۆ ئابوری جیهان

سەرکۆ یونس*

هەفتەی پێشوو هەردوو کۆمپانیای فایزەری و بایۆئێن تێکی ئەڵمانی بەهاوبەشی مژدەی بەرهەمهێنانی ڤاکسینێکیان  بڵاوکردەوە  کە وادەردەکەوێت لەباشترین جۆرەکانی ڤاکسینی دژە کۆرۆنا بێت وتوانای لە (90%) کاریگەری لەسەر توشبوو دەبێت.
هەروەها ڤاکسینەکەی کۆمپانیای مۆدێرنای ئەمەریکی و بەرزی کارای ڤاکسینەکە هەنگاوێکی گەورەیە بۆ چارەسەرکردنی تووشبوان.
ئەم مژدە ئومێدبەخشانە هەرزوو کاریگەریان خستە سەر بازاڕو بۆرسەکانی جیهان بەگشتی و نرخی نەوت بەتایبەتی و نەوت لە سەروو (41) دۆلارەوە مامەڵەی پێ کرا و بەڕێژەی (8%) بەرزبوونەوەی بەخۆوە بینی خواستیش زیاتر بوو،
لەهەمانکاتدا نرخی زێــــــڕ دابەزینی بەرچاوی بەخۆوە بینی و بەبەرەوپێشچوونی زیاتری پێکۆتەکان نرخی زێر زیاتر دادەبەزێت.

ئابوری و دارایی ئەو وڵاتانەی کە سەرچاوەی سەرەکیان بەرهەمهێنانی نەوت و فرۆشتنی نەوتە لەجیهاندا بەهۆی دەرئەنجامە خراپەکانی کۆرۆناڤایرۆسەوە دابەزینی بەرچاوی بەخۆوە بینی بەجۆرێک هەندێ وڵات گەنجینەی داراییان تەواو کەمبوویەوە وتوانای پێدانی مووچەی مووچەخۆرانیان نەما و پرۆژە ئابوری و خزمەتگوزاری و کۆمەڵایەتییەکانیان وەستاندوو پەنایان بردە بەر قەرزی گشتی وەک عێراق ..

عێراق دەرئەنجامی کۆمەڵێک هۆکاری وەک گەندەڵی و کۆرۆناو زێدەخەرجی و شەڕی داعش و ململانێیە ناوخۆییەکان ودابەزینی نرخی نەوت داهاتەکانی کەمی کرد و لەسێ مانگی کۆتایی ساڵی دارایی (2020) پەنای بردە بەر قەرز و لە چەند رۆژی ڕابردوودا ئەنجومەنی نوێنەران بەیاسا مۆڵەتی قەرزکردنی دا بەحکومەت هەتا بتوانێت قەرزی ناوخۆو دەرەکی بکات بەمەبەستی بەردەوام بوون لەپێدانی مووچەو خەرجیەکانی حکومی،شایانی باسە عێراق نزیکەی (125) ملیار دۆلار قەرزارە چاوەڕێ ی موعجیزەی بەرزبوونەوەی نرخی نەوتە.

لەگەڵ ڕاگەیاندنی پێکوتەی کۆرۆنا بازاڕەکانی جیهان نەفەسێکی بەرچاوی بەخۆوە بینی و زۆربەی بۆرسەکانی جیهان ڕەنگی سەوزیان تۆمار کرد و بەهای پشکی کۆمپانیا تەکنۆلۆژییەکانیش بەرزبوونەوە.شایانی باسە لەماوەی چەند دەیەی رابردودا ئابوری جیهان داڕمانی بەم شێوەیەی بەخۆوە نەدیبوو.ئومێد هەیە ئەم پێکوتەیە ببێتە هۆی بوژانەوەی ئابوری جیهانی .

بەڵام بەداخەوە وا دەردەکەوێت ئەم ڤاکسینە تەنها وڵاتە دەوڵەمەندەکان بتوانن بیکڕن و دەوڵەتەهەژارەکان توانای بەدەستهێنانی ئەم پێکۆتەیان نی یە بەهۆی بەرزی نرخ  وشێوازی هەڵگرتن و گواستنەوەی بۆ وڵاتەکانیان. 

هەرچۆنێک بێت دۆزینەوەی پێکوتەکە کاریگەری ڕاستەوخۆی هەیە لەسەر بوژانەوە و هەستانەوەو دەست پێکردنەوەی چالاکییەئابورییەکان هەرچەندە ئەگەر پێکوتەکە بەردەوام بێت و چالاک بێت و بگاتە دەستی زۆربەی حکومەتی وڵاتان ئەوا بەلایەنی کەمەوە تا ساڵی(2023) ئینجا ئابوری جیهانی  دەبوژێتەوە.
شایانی باسە حکومەتی هەرێم یەکێکە لەو لایەنانەی کە ئومێدو هیوای بەبەرزبوونەوەی نرخی نەوتە بۆ ئەوەی بتوانێت داهاتی دەستبکەوێت و بەبێ کێشە مووچەو خەرجیەکانی پێ دابین بکات.!

*ئابوریناس

نوێترین نوسینەکانی سه‌ركۆ یونس