ئافرەت و ھونەر

وتار/ 19/06/2018 2634 جار بینراوە

تاژان سۆران عه‌لی

ئافرەت و ھونەر
تاژان سۆران
ئافرەت لە بواری ھونەریدا ئامادەبونێکی قوڵ و فراوانی ھەیە کە ڕەنگدانەوەی  سمبولی ژیان و سروشت و جوانی و خۆشەویستی یە لەچەندین  سیفەتی ھومەڕەنگ پێکەھاتووە کە تێکەڵاو دەبێت بە ئایدیای ھونەری  چەندین سیفەتی هەمەڕەنگ  پێکهاتووە ،کە تێکەڵاو دەبێت بە ئایدیای هونەری و چەندین لایەنی جوانی دەردەخات ،لەگەڵ ئەمەشدا ڕۆڵی ئافرەت لە هونەردا تەنها ئامادەبونێک نەبوو وەک ئایدیاو سمبولێک بەڵکو زیاتر بەربڵاو بوو تاکو ئافرەت بوبی خۆی بسەلمێنێت لە بواری گەشەپێدانی هونەر و داهێنان ،ئافرەت بووە هونەرمەند،ئەدیب،بەرپرسێکی کاریگەر لە پرۆسەی هونەریدا.
ئەمەش وامان لێدەکات بۆ هەوڵدان و گەڕان بە دوای تێگەیشتنی بونی ئافرەت لە پرۆسەی هونەری وە گفتوگۆکردن لەبارەی ڕۆڵی کاریگەری ئافرەت و سەلماندنی خۆی وەکو لایەنێکی کاریگەر لەم بوارەدا ..
ئافرەت هاوشانە لەگەڵ خەیاڵ و داهێنان و ڕەنگ ،هەروەک وێنەیەکی بە پێزو جۆراوجۆر ،ئافرەت ڕەمزی خۆشەویستی و بەردەوامی ژیان و دایکایەتی و پەروەردەی دروست و ویستن و گەیشتن بە باشترینە، ئافرەت هیواو نوێ بوونەوەیە ،کۆمەڵە هەستێکی تێکەڵاوە،لەهەمان کاتدا بابەتی سەرەکی کۆمەڵگایە،لەبەر ئەوەی جەستەو ڕۆحە،لەبەر ئەمەش دەربڕین لەبارەی بوونی ئافرەت لە پرۆسەی هونەریدا پێویستی بە بیرکردنەوەی قوڵ و ئاسانی دەربڕین و بەهێزی لە بەکارهێنانی سمبولدا هەیە .
ئەدەبی کلاسیکی  وێنەیەکی جۆراو جۆری لەسەر ئافرەت پێشکەش کردین ،چ لە شعری عەرەبی و چ لە چیرۆکی هەزار شەوە و چ لە سمبولی شەهرەزاد ،ئافرەت وەکو دروست بوونی جیهان سمبولی سەرسوڕمان و وروژاندن بووە ،هەروەک چۆن لە تابلۆی کۆمەڵەی (مستشرقین) بەدی دەکرێت بەتایبەتی لە تابلۆی هونەرمەند ئوجین دیلاکروا بەناوی (حرملک) ،وێنەی ئافرەت لە ئەدەب و هونەری مۆدێڕن گۆڕانی بەسەردا هات وەبەپێی ئەو بارودۆخ و ڕوداوانەی کە بونەتە کەیسێکی گرنگ و بەربەست بوون لە نێوان ڕەسەنایەتی و نوێگەری وە لە نێوان سەربەخۆ بوون و کرانەوە بەڕووی بوارە جیاوازەکانی هونەردا ، وە لە نێوان بوونی ناسنامەیەکی جێگیر بۆ ئافرەت و دیاریکردنی سنورێک بۆ کاری ئافرەت لە بواری هونەریدا .
ڕەنگە گفتوگۆکردن و دیاریکردنی سنوری دیاریکراو بۆ کاری هونەری لای ئافرەت بووبێتە پاڵنەرێک بۆ برەودان بە خودی خۆی و بڕیاردان بە دروستکردنی ڕۆڵێکی کاریگەر بە خۆی ،وەکو داهێنەرێکی کاریگەر بۆ چارەسەرکردنی وێنە و خەیاڵ هەڵچونەکانی کە دەربڕینێکە لە کەسایەتی خۆی،چەندین ڕێگای بۆخۆی دیاری کرد تاکو داغڵی کۆمەڵگا بێت ،چونکە ئافرەت خاوەن بڕیار و بۆچون و فیکر و جوانییە ،توانی دیدگایەکی تایبەت بە خودی خۆی هەبێت لە هونەردا وە توانی قوتابخانەیەکی هونەری تایبەت بە خۆی دابمەزرێنێت  کە پەیوەست بێت بە کەیسی ئافرەت ،بێ ئەوەی کە ژینگە و داب و نەریت ناسنامەی خۆی فەرامۆش بکات ،توانی ببێتە سەرۆک و نوێنەری وڵات وە پێشکەوتوو بێت لە بواری هونەری و هاوشانی پیاو کاربکات و بیرو ئایدیای داهێنەرانر بەدەست بهێنێت.
ئەتوانین بڵێین هەموو ئامادەبونێکی ئافرەت لە هونەری شێوەکاری واتە جیهانێکی نوقم بوو لە جوانی و ڕەنگ هێما و بیرۆکە و چیرۆکی خوازراو کە خەیاڵ و سروشت و ڕاستی و خەون و جەستەو بیرۆکە دەدوێنێت ،پێگەیشتوی لە ڕەنگ و وێنە  بۆ بەئەنجام گەیاندنی بیرۆکەی نادیار و ئاڵۆز ،وە لە نێوان دەربڕین بۆ هەڵوەشاندنەوەی لە ژێر چەند ناوێکی کۆمەڵایەتی و زیادەڕەوی لە ئاشکرا کردن لە ژێر ناونیشانی نوێگەری ئافرەت  و ململانێی ئافرەت و خودی خۆی لە نێوان ئافرەت لە وێنەیەکی هونەری و ئافرەت لە کردەوەدا و ڕۆڵی لە کۆمەڵگادا دەگریەنێت .

نوێترین نوسینەکانی تاژان سۆران عه‌لی