ته‌كفیركردن .... به‌شی یه‌كه‌م
وتار/
27/10/2016
738 جار بینراوە
وشیار عبدالقادر عثمان
ته‌كفیركردن
نووسینی: وشیار عبدالقادر عثمان
به‌شی یه‌كه‌م
بسم الله وبه نستعین. وبعد:
ئه‌م بابه‌ته یه‌كێكه له‌بابه‌ته هه‌ره ترسناك و گرنگه‌كانی ئاینی پیرۆزی ئیسلام، ترسناكه به‌و مانایه‌ی له‌دونیادا هه‌ركه‌سێ ته‌واوی ئه‌م بابه‌ته هه‌زم نه‌كات و، خۆی تیایدا شاره‌زا نه‌كات و، قسه‌ی له‌سه‌ر بكات، خۆی تووشی جۆره نه‌خۆشیه‌ك ئه‌كات وه‌كو سه‌ڕه‌تان یه‌كه‌م كه‌س خۆی پێ له‌ناو ئه‌چێت، وه‌كو تاعونیش ده‌ورو به‌ره‌كه‌ی له‌ناو ئه‌بات، ئه‌م نه‌خۆشیه‌ش پێی ده‌ڵێن نه‌خۆشی زیاده‌ڕۆیی، جائه‌م نه‌خۆشیه نه‌ریتێكی هه‌یه كه‌س له‌ده‌ستی ئاسوده‌و ئارام نابیت، به‌ڵكو ده‌بێته هۆی ڕشتنی خوێنی به‌ناهه‌ق نانه‌وه‌ی ئاشوب وپشێوی له‌به‌ڕو به‌حردا ئه‌مه له‌دونیا، هه‌روه‌ها له‌قیامه‌تیشدا ترسناكه بۆ خاوه‌نه‌كه‌ی دووچاری هه‌ڕه‌شه‌و ناخۆشی و سزای دۆزه‌خ ئه‌بێت.
له‌هه‌مانكاتدا ئه‌م بابه‌ته زۆر گرنگ و زه‌ڕووڕه فێرببین بۆ ئه‌وه‌ی نه‌كه‌وینه ناویه‌وه، وه‌كو قۆرت وبیرێكی بێ بن وایه، یان وه‌كو تونێڵێكی تاریك وایه، ئیتر هه‌ر ئه‌وه‌نده خۆشه كه‌نه‌كه‌وتیه ناویه‌وه، هه‌ركه كه‌وتیه ناویه‌وه گیرۆده‌ی ده‌یه‌ها سه‌رگه‌ردانی و سه‌رلێشواوی ئه‌بیت، جا بۆ ئه‌وه‌ی بتوانین خۆمان وخه‌ڵكی تیا ده‌رباز بكه‌ین، منیش هه‌ر له‌م سۆنگه‌یه‌وه هه‌ستم به‌به‌رپرسیاری كردووه ئه‌گه‌ر خوای گه‌وره یارمه‌تی ده‌ر بێت و به‌ئیزنی ئه‌و ده‌مه‌وێت به‌كورتی وبه‌پوختی تیشك بخه‌مه سه‌ر ئه‌م بابه‌ته به‌چه‌ند به‌شێك ڕوونی بكه‌مه‌وه.
سه‌ره‌تا پێش ئه‌وه‌ی بچمه ناو ئه‌و بابه‌ته گرنگه پێم باشه پێناسه‌یه‌كی وشه‌ی كوفر بكه‌م: وشه‌ی كوفر له‌دوو ڕوو پێناسه ده‌كرێت، له‌ڕووی زمانه‌وانی و، له ڕووی زاراوه‌ی شه‌رعی.
له‌ڕووی زمانه‌وانی بریتییه له په‌رده‌پۆشكردن و داپۆشین(السَّتْرُ والتَّغْطِيَّةُ) بۆیه له‌زمانی عه‌ره‌بی به‌جوتیاروتراوه كافر چونكه به‌خۆڵ تۆوه‌كه دائه‌پۆشێت هه‌روه‌ك خوای گه‌وره ده‌فه‌رمووێت:{ كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَبَاتُهُ}الحديد:20 واته: وه‌ك بارانێك وایه كه‌به‌روبوومه‌كه‌ی جوتیاران سه‌رسام و دڵخۆش بكات.
له‌ڕووی زاراوه‌ی شه‌رعی بریتییه له پێچه‌وانه‌و دژی ئیمان یانی: هه‌ر گوفتارو ڕه‌فتارو بیروباوه‌ڕیك له‌شه‌رعدا به‌كوفر ناوزه‌دكرابێت كه‌سێ بیڵێت یان بیكات یان باوه‌ڕی پێ هه‌بێت ئه‌وه له‌موسڵمانان ناژمێردرێت.
سه‌باره‌ت به‌پێناسه‌ی ته‌كفیركردن یان به‌كافردانان بریتییه له‌و حوكمه‌ی داده‌به‌زێنرێته سه‌ر بكه‌ری كوفر له‌لایه‌ن زانایانی شاره‌زا، دوای بوونی مه‌رجه‌كان و نه‌مانی بهربهستهكان.
مه‌به‌ست له بوونی مه‌رجه‌كان واته پێویسته ئه‌و كه‌سه‌ی ده‌كه‌وێته ناو گوفتار یان ڕه‌فتار یان بیروباوه‌ڕێكی كوفر ئه‌و مه‌رجانه‌ی تیادا بێته جێ:
یه‌كه‌م: مه‌رجه‌كانی سه‌ر گوفتارو ڕه‌فتارو بیروباوه‌ڕی بكه‌ره‌كه:
1- ده‌بێت ئه‌نجامدانی ئه‌م گوفتارو ڕه‌فتارو بیروباوه‌ڕه بوونی هه‌بێت وجێگیربێت كه وتراوه یان كراوه.
2- ده‌بێت ئه‌م گوفتارو ڕه‌فتارو بیروباوه‌ڕه كوفر بێت.
3- ده‌بێت ئه‌م گوفتارو ڕه‌فتارو بیروباوه‌ڕه كوفری گه‌وره بێت، چونكه كوفری بچووكیش هه‌یه.
دووه‌م: مه‌رجه‌كانی سه‌ر بكه‌ره‌كه:
1- ده‌بێت بكه‌ری كوفر بلوغی هه‌بێت، یانی مناڵ نه‌بێت.
2- ده‌بێت بكه‌ری كوفر ئه‌قڵی هه‌بێت، یانی شێت نه‌بێت.
3- ده‌بێت بكه‌ری كوفر قه‌صدی هه‌بێت، یانی بێ ئاگا ونه‌فام نه‌بێت.
4- ده‌بێت بكه‌ری كوفر بژێرو ئیختیاری خۆی هه‌بێت، یانی زۆرلێكراو نه‌بێت.
سێیه‌‌م: مه‌رجه‌كانی سه‌ر ئه‌و به‌ڵگانه‌ی حوكمی لێ وه‌رده‌گیرێت:
1- ده‌بێت ئه‌و به‌ڵگانه ده‌قی شه‌رعی بن.
2- ده‌بێت ئه‌و به‌ڵگانه ڕاست و دروست و سابت بن له‌ڕووی سه‌نه‌ده‌وه.
3- ده‌بێت ئه‌و به‌ڵگانه صه‌ڕیح و ڕاشكاوبن له‌ڕووی ده‌قه‌وه.
مه‌به‌ست له نه‌مانی بهربهستهكان واته پێویسته ئه‌و كه‌سه‌ی ده‌كه‌وێته ناو گوفتار یان ڕه‌فتار یان بیروباوه‌ڕێكی كوفر ئه‌وه ده‌بێت ڕه‌چاوی به‌ربه‌ست و ڕێگره‌كان بكریت:
1- نه‌فامی: یانی بكه‌ری كوفر نازانێ به‌م گوفتاره‌ی یان به‌م ڕه‌فتاره‌ی یان به‌م بیروباوه‌ڕه‌ی كاتێ ده‌كه‌وێته ناویه‌وه پێی ده‌بێته كافر، واته بێ ئاگایه له‌حوكمه‌كه‌ی كه‌كوفره.
2- هه‌ڵه‌كردن: یانی بكه‌ری كوفر مه‌به‌ستی نییه به‌م گوفتاره‌ی یان به‌م ڕه‌فتاره‌ی یان به‌م بیروباوه‌ڕه‌ی كاتێ ده‌كه‌وێته ناویه‌وه كوفر بكات، به‌ڵكو تووشی هه‌ڵه ئه‌بێت تیایدا هه‌ستیشی پێ ناكات، واته به‌عه‌مده‌ن نییه یان به‌ئه‌نقه‌ست نییه.
3- لێكدانه‌وه: هه‌ندێ جار زانایانی ئاینی پیرۆزی ئیسلام بۆچوونێك له‌لای گه‌ڵاڵه ئه‌بێت، یاخود لێكدانه‌وه‌یه‌ك(تأویل) ئه‌كات به‌پێی تێگیشتن وهه‌وڵ و كۆششی خۆی، كه‌چی نایپێكێت و ڕاست ده‌رناچێت، ئه‌وه نه‌ك گوناهبار نابێت به‌ڵكو پاداشتیش وه‌رئه‌گرێت، به‌و مه‌رجه‌ی لێكدانه‌وه‌كه‌ی(تأویل سائغ) بێت، واته ئه‌و ده‌قه‌ی ئه‌و لێكدانه‌وه‌ی بۆ ده‌كات چه‌ندڕووێكی هه‌بێت له‌ماناو واتادا، نابێت له‌و بابه‌تانه بێت پێیان ئه‌ڵێن (معلوم من الدین بالضرورة)، واته هه‌ندێ شت هه‌ن له‌ئایندا هه‌ێنده ناسراون وه‌كو ڕووناكی خۆر وایه هیچ موسڵمانێك تیایدا دوودڵ و ڕاڕا نییه.
4- زۆر لێكراو: یانی بكه‌ری كوفر به‌بێ ویست و بژارده‌ی خۆی و به‌زۆری كوفری پێ ئه‌كرێت، واته به‌خۆویستی خۆی نییه، به‌ڵكۆ به‌زه‌بروزه‌نگ پێی ئه‌كرێت.
5- لاسایی كردنه‌وه: یانی بكه‌ری كوفر هیچ نازانێت وخوێنده‌واری نییه شوێن زانایه‌كی ئاینیی ئه‌كه‌وێت وه‌كو پێشتر ئاماژه‌مان پێدا هه‌ندێ جار زانا لێكدانه‌وه‌ی هه‌ڵه ئه‌كات به‌و‌هۆیه‌وه خه‌ڵكێكی لاساكه‌ره‌وه له‌گه‌ڵیدا گیرۆده‌و گرفتاری هه‌ڵه‌كه‌ی ئه‌بن.
ئه‌وانه‌ی باسكران بریتی بوون له مه‌رجه‌كان وبه‌ربه‌سته‌كانی ته‌كفیركردن به‌كورتی.
چاوه‌ڕێی به‌شی دووه‌م بن انشاء الله به‌م زووانه بڵاوی ده‌كه‌ینه‌وه.
وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه اجمعین.
نوێترین نوسینەکانی وشیار عبدالقادر عثمان