بۆ بارزانی

وتار/ 19/10/2017 1040 جار بینراوە

ئه‌بوبه‌كر كاروانی

بۆ بارزانی
ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌
پێم وایە ئەرکی بەڕێزتان بە ئەنجامدانی ریفراندۆم کۆتایی هاتووە. چونکە لێکەوتەکانی پێمان دەڵێن وه‌ك هێزه‌ سیاسیه‌كان لە ئاست ئەرکە گەورەکەدا نەبووین و سەربەخۆیی لە ئێستادا ئاسته‌نگی له‌ به‌رده‌مدایه‌، گەورەترین هۆکاریشی ناکۆکی نێوخۆیی بوو. بۆیە بۆ خۆتان و گەلەکەتان واباشە دەست لەکار بکێشنەوە، لەبەر ئەوەی پێش ئەنجامدانی ریفراندۆم بەڵێنی ئەوەتان بە خەڵک دابوو، لێپرسراوێتی دەرکەوتەی هەنگاوەکە بگرنە ئەستۆ له‌م ڕووه‌وه‌ نمونه‌ پێشكه‌ش بكا، به‌ده‌ر له‌ مه‌سه‌له‌ یاساییه‌كه‌ش، پاساوی مانەوەی ئێوە لە پۆستەکەتاندا و لە پێش هەموشیانەوە بە قسەکردنی پێشمەرگە و مامەڵەکردن لەگەڵ نێوەندەکانی بڕیاری هەرێمایەتی و نێودەوڵەتی لە سایەی هەل و مەرجە نوێکەدا، وەک جاران نەماوە. بۆیە لێپرسراوێتی لە ئەستۆگرتنی سیاسی و دەست بەرداربوون لە پۆستی سەرۆکی هەرێم، دەبێتە پێشینه‌ و دەرچەیەکی باش بۆ ئێوە و سەرەتای زیندووکردنەوەی گیانی لێپرسراوێتیش لە نێو نوخبەی سیاسی و جەماوەردا، دۆخەکە سەبارەت بە ئێوە و فۆرمی حوکمڕانیەکەش گەیشتۆتە بنبەست و درێژەپێدانی بەم جۆرە خزمەت بە خۆتان وخەڵکیش ناکات. ئەرکە بەدەست نەهاتووەکان بسپێرن بە نەوەکانی دوای خۆتان .

سه‌باره‌ت به‌ ڕیفراندۆمیش، دەبێت دان بەوەدا بنێین کە دەرفەتێکی گرنگمان لەدەست دا کە بەش بەحاڵی خۆم پێم وابوو دەتوانین تا ساڵی (2020) گەر نەشتوانین بەتەواوی سەربەخۆ بین تاڕادەیەکی زۆر لەو ئامانجە نزیکبینەوە(هه‌رچه‌ند تا ئێستا ئه‌و ئومێده‌م به‌ ته‌واوه‌تی لا كاڵ نه‌بۆته‌وه‌)، هەروەها گۆمی مەنگ و دۆخی چەقبەستووی هەرێم بشڵەقێنین، کە دەرفەتی بۆ گۆڕانکاری زۆر تیا نەمابۆوە. بەڵام بەداخەوە کە نەتوانرا کۆدەنگی نیشتمانی بۆ پرسی ریفراندۆم لە نێو هێزە سیاسیەکاندا بەوجۆرەی پێویستە دروست بکرێت، لە کاتێکدا هێندە ئەستەم نەبوو لەخۆبردوویی و سینەفراوانی نیشتمانی دەویست، بزوتنەوەی گۆڕان و کۆمەڵی ئیسلامی لەگەڵ پڕۆژەکەدا بوون دەیانجار ئەوەیان دووپات کردەوە، رەخنەیان لە میکانیزمی بڕیاردان و دۆخی پەکخراوی پەرلەمان و دەرنەچوونی بڕیارەکە لەلایەن ئەوەوە هەیه‌، نەک خودی ریفراندۆم تەنانەت کار گەیشتە ئەوەی وتەبێژی بزوتنەوەی گۆڕان لە شاشەی (KNN) ەوە بڵێت: لای ئێمە ئاسایی یە وڵاتان لەگەڵی نەبن، به‌ڵكو ئەوەی گرنگە لامان کۆدەنگی نیشتمانی  ناوخۆیی لەسەر بێت و پەرلەمان بڕیاری لەسەر بدات، بەڵام بە داخەوە لەکارخستنی پەرلەمان بە کارەسات بۆ سەر کوردستان شکایەوە و هەر ئەویش له‌ دوو ساڵی ڕابردوودا هۆکاری سەرەکی دروست نەبوونی سازانە نیشتمانیەکە بوو.

دیارە ئەگەر یەکێتی نیشتمانیش لە سۆنگەی قەناعەت پێبوون و بە هەموو باڵەکانیەوە لەگەڵ پرۆسەکەدا بوونایە بە حوکمی پێگە و چەک و پەیوەندییەکانی، دەیتوانی بۆشایی یەکی زۆر لەو روەوە پڕ بکاتەوە، بەڵام روون بۆوە لەمەسەلەی گرەوکردن لەسەر هەڵوێستی یەکێتی لە پرسی ریفراندۆمدا بە هەڵەدا چوونی تەواو هەبووه‌. دەرکەوت بڕیار بەدەستانی ناو یەکێتی کێن و  چۆنیش روانیویانەتە ریفراندۆم و پێش و پاش پرۆسەکەش چۆنا بیردەکەنەوە و مامەڵەیان کردووە و دەکەن؟ یاخود به‌ ناوی یه‌كێتیه‌وه‌ ده‌توانن شڵه‌ژانی گه‌وره‌ بۆ كۆی بارودۆخه‌كه‌ دروستبكه‌ن. کارەساتی کەرکوکیش هەمان راستی لەم روەوە خستەوە ڕوو.

هەروەها لە مەسەلەی تورکیاشدا بە هەڵەدا چووبووین، کاتێ پێمان وابوو پێویستی ئۆردۆگان بە دەنگی کوردی باکور، ململانێ لەگەڵ ئێران ، بەرژەوەندی بارزرگانی، دەستکەوتنی وزەی کەم خەرجی و رابردووی هەرێم، بەسەر یەکەوە کار دەکەن، دژایەتی یەکەیان بۆ دەوڵەتی کوردستان زۆر توند نەبێت. دەرکەوت هەموو ئەو شتانە هەتا ئەو شوێنە راستن پرسی دەوڵەت نەیەتە کایەوە، زانیاریەکانی دەوروبەری ئێوەش سەبارەت بە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و قەبارە و جۆری کاردانەوەیان جیاوازبوو لەوەی وێنا دەکرا، لەگەڵ ئەوەی کە بڕوام وایە ئەگەر میله‌تێ خۆی نەسەلمێنێ لۆژیکی بێ بەزەییانەی سیاسەت لە دنیای نوێدا، زۆر حسابی بۆ ناکات، هەروەک نوسەری کورد (مەریوان وریا قانیع)یش نوسیبووی دەوڵەت بە هێزی رووت دروست دەکرێت و پاساو و پاڕانەوەی ئەخلاقی لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەت زۆر دادمان نادات. بە داخەوە روون بۆوە ئێمە ئەو هێزەمان نەبوو، هێزی باوەڕبەخۆبوون، یەکگرتوویی نێوخۆیی و هاوچارەنووسی و سەربازی، لەجاران زیاتر دەرکەوت هەموو ئەوانەی چەندین ساڵە داوای  بە نیشتتمانکردنی هێزی پێشمەرگە و کۆتایی هێنان بە لەشکری حیزبی دەکەین ، چەند لەسەر هەق بووین و ئەوانەشی بڕیاریان بەدەست بوو ئەو ئەرکەیان بەجێ نەهێنا چەند لێپرسراوێتیان دەکەوێتە ئەستۆ. چونكه‌ ئەگەر کورد بیتوانیایە تەنها مانگێک تەنانەت لەوەش کەمتر بەرگری بکات، ئەوا دۆخەکە بە جۆرێکی تر دەکەوتەوە، شای سعودیە و سەرۆکی ئەمریکا و کۆمیسیۆنی دەرەوەی یەکێتی ئەوروپاش دوای شکستی پێشمەرگە هەڵوێستی کۆتاییان دەربڕی.

 هەموو ئەمانەش مانای وا نیە ئێمە تاوانمان کرد کاتێک ریفراندۆممان ئەنجامدا، چونکە سەربەخۆبوون مافێکی ئێمەیە، ئێمە هەرچەندە زۆریش لە خۆمان بکەین، ئایندەی هاوبەشمان لەگەڵ عێراقدا نیە، عێراقیش مەرجی دیموکراتیزەبوون و بوون بە دەوڵەتی هاوڵاتی تا دەیان ساڵی تریش تێدا بەدی ناکرێت.  بۆیە ئێمە تاوانمان نەکردووە هەوڵێکمان داوە بۆ بەدیهێنانی داوا و ئامانجێکی ڕەوا ، تەنها ئەوەیە لەم ساتە مێژووییەدا لە هەوڵەکەماندا سەرکەوتوو نەبووین، مێژووی سیاسی میللەتانیش پڕە لەم جۆرە هەوڵ و دیمەنانە و خواستیی سه‌ربه‌خۆییش هه‌ر به‌دی دێت. بەش بە حاڵی خۆشم شانازی دەکەم ئەندامی لیژنەی باڵای ریفراندۆمە نافەرمی یەکەی (2005) بووم و ئەمجارەش بە پەنجەی شایه‌تمانم دوپاتم کردەوە بڕوام بە مانەوە لەگەڵ عێراق نیە و بۆ سەربەخۆیی وڵاتەکەم تێدەکۆشم، بەڵام ئەمە مانای ئەوە ناگەیەنێت، بڕیار بەدەست لێپرسراوێتی سیاسی و دەرەوەی ئەویش لێپرسراوێتی ئەخلاقی و ئەدەبی نەگرێتە ئەستۆ، یاخود دان بە هەڵەکان لە جۆری ئیدارەدانی پرۆسەکە و کاربۆکردنی نەنرێت.

  چونکە  لە هەندێ روەوە هەڵەی سیاسی کراوە، گه‌رچی ئەوەی کردمان دەبێتە بناغە بۆهه‌وڵه‌كانی داهاتوو. لە ئێستاشدا جه‌س نەبزێکی واقیعی کوردستانی و عێراقی و هەرێمایەتی و نێودەوڵەتی بوو، لەڕوویەکی ترەوە زیاتر  هەناوی ئەزمونی حومکڕانی هەرێم و دژ بە یەکی و  کێشە و لاوازی و گەندەڵیەکانی لە ئاستی دامەزراوە سەربازی و مەدەنی و سیاسیەکانیدا بۆ دەرخستین، کە لانی کەم هەست بە لێپرسراوێتی پێمان دەڵێت ناکرێت بە هەمان رەوتی پێشوو بە پینە و پەڕۆ و ناڕاسگۆبوون  لەگەڵ یەکتر و ناڕوونی و نازانستیانە بەڕێوە ببرێت و لەگەڵیدا بڕۆین. ئێستا گەر لەگەڵ خۆماندا راستگۆ بین لە هەموکات زیاتر خۆمان  و واقیع و دەوروبەرمان راستیەکان دەبینین.
داواشت لێدەکەم پێش ئەوەی ئەم ژیانە بەجێ بێڵیت، بەڵکو لە داهاتوویەکی نزیکدا لەڕێی کۆنگرەیەکی ئاشتبوونەوەی مێژوویی یان هەر فۆرمێکی ترەوە، سنورێ بۆ درێژە کێشانی ململانێی نانەتەوەیی و وێرانکەری دەیان ساڵەی جەلالی و مەلایی دا بنێن، بۆ ئەوەی لانی کەم بگەینە خاڵێ، بڵێین بە فەرمی ئاشتەوایی کرا و پەیمانێکی شەرەفی تیا مۆرکرا و بڕیار درا قۆناغێکی نوێ دەست پێبکرێت، چونکە تا ئەم ململانێیە بەردەوام بێت، کە جگە لە خیانەت و رق هیچی تری بەرهەم نەهێناوە و ناهێنێ،  هەرگیز گەلی کوردستانی باشوور نابێت بەوەی کە پێویستە ، حکومەتی نابێ بە حکومەت و چاکسازی ناکرێت و یاسا سەروەر نابێ و نابینە خاوەنی ناسنامەیەکی سیاسی نیشتمانی هاوبەش و یەکگرتوو..

گرنگە ئێوە بیر لە ئەنجامدانی  ئەم ئەرکە مێژوویی یە بکەنەوە و لانی کەم لێپرسراوێتی لە ئەستۆی خۆتان دابڕنن.
له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئەم میراتی یە بەم جۆرەی لە ئێستادا دەیبینین ئەگەر بۆ نەوەی دوای خۆتان لە هەردوولا بەجێ بمێنێ ، کە بە داخەوە هەندێکیان لە پێشووەکانی خۆیان رادیکاڵترن، کوردستان و گەلەکەی و خودی ئەوانیش باجی گەورە دەدەن، چونکە گەلێک تا قیامەت بەدیار ململانێیەکی سیاسی نا نیشتمانی و دەسەڵاتخوازانەوە لە سەر حسابی ئەو بێ دەنگ نابێت و بیر لە رێگا چارە دەکاتەوە. لەو سۆنگەوە ئەوەی داری داوە بە رۆحی ئەم گەلەدا ناکۆکی و رق و کینەی سیاسی و گەندەڵی و خراپ بەکارهێنانی دەسەڵات‌و نەبوونی حوکمی دامەزراوەکانە.

کوردستان لە چاوەڕێی بڕیارێکی ئێوەدایە لەم روەوە، داوای لێبوردن لە گەل بکەن  لەسەر هەموو ئەو هەڵانەی لە ساڵانی رابردوودا روویان داوە و ئەو باجەکەی داوە، ئومێد بدەن بە خەڵک بۆ داهاتوو ، باسی ئەوە بکەن ئەوەی بە ئێمە کرا لە پرسی سەربەخۆیی ئەوە بوو ، هیوادارم ئەوانەی دوای ئێمە دێن ئامانجەکە بە زیندوویی بێڵنەوە و هەموو دەرفەتێک لەو پێناوەدا بقۆزنەوە، تاکو کوردستانی سەربەخۆ دەکەن بە واقیع، ، قسەی دڵی زۆرینەی کوردستانیانیش لە ریفراندۆمدا لەبەر دەستی ئێوە و له‌ بەرچاوی ڕای گشتی دنیایە کە خۆی لە خۆیدا سەرچاوەی ئیلهام لێوەرگرتن رەوایەتیەکی گەورەیە . هەر لەو خیتابە ئاماژە بە ململانێی  سیاسی  دەیان ساڵەی نێوان  باڵەکانی کوردایەتی بدەن و بەڵێنی کار کردن بۆ سنوردار کردنی بدەن، سەرنجڕاکێشن بۆ سەرەتانی گەندەڵی لە ئەزموونی حوکمڕانی هەرێمدا ڕابكێشن. کە درێژەپێدانی بەو جۆره‌ی هەبووە و هەیە ، ئایندەی ئەم گەل و وڵاتە دەخاتە بەردەم مەترسی لێکهەڵوەشاندنەوە . بەشێکی گرنگی هەموو ئەو شتانەی رووشیانداوە، بەڕووداوەکەی کەرکوکیشەوە،به‌شێ له‌ رەگەکانی لە ناو زه‌وی گەندەڵی و چاوچنۆکی و حەرامخۆری و هەست بە لێپرسراوێتی نەکردنە بەرامبەر سامانی گشتی.   
دەرفەتەکە بۆ خۆتان و گەلەکەتان لە دەست مەدەن ..  چونکە دەرفەت وەک پەڵە هەور وایە دێت و دەڕوات!! ..

نوێترین نوسینەکانی ئه‌بوبه‌كر كاروانی